Jednym z pierwszych pytań jakie dostajemy jako prawnicy od osób chcących rozpocząć swoją przygodę z własną firmą jest: “Jaką spółkę wybrać?”. Odpowiedź jak to zwykle bywa w przypadku kwestii prawnych nie jest prosta. W Polsce, poza jednoosobową działalnością gospodarczą, mamy do wyboru aż siedem rodzajów spółek prawa handlowego. Spółki te zostały opisane po kolei w Kodeksie spółek handlowych.
Co wziąć pod uwagę przy wyborze rodzaju spółki?
Przed wyborem odpowiedniej formy prawnej dla Twojej przyszłej firmy warto zastanowić się nad kilkoma ważnymi kwestiami. Pomogą one w wyborze odpowiedniej spółki. Są to m.in. takie kwestie jak to:
- czy spółka ma być prowadzona samodzielnie czy z innymi wspólnikami,
- czy będziesz chciał w przyszłości sprzedać część udziałów w spółce,
- jakie wkłady mają być wniesione do spółki,
- jaki model biznesowy ma mieć Twoja firma i czym ma się zajmować,
- czy chcesz w przyszłości pozyskać inwestora do spółki.
Rodzaje spółek w Polsce
Spółki w Polsce można podzielić na dwie grupy. Są to spółki osobowe i spółki kapitałowe. W spółkach osobowych najważniejszym komponentem są jej wspólnicy. Spółki te nie mają odrębnej osobowości prawnej. Nie posiadają też udziałów. Spółki osobowe nie istnieją bez swoich wspólników. Spółki kapitałowe zaś są odrębnym bytem i posiadają osobowość prawną. W łatwy sposób może zmieniać się w nich struktura udziałowców bez wpływu na sam fakt istnienia spółki.
Rodzaje spółek osobowych w Polsce
W Polsce są cztery rodzaje spółek osobowych. W kolejności określonej w Kodeksie spółek handlowych jest to spółka jawna, spółka partnerska, spółka komandytowa i spółka komandytowo-akcyjna.
Podstawową formą spółki osobowej jest spółka jawna. Kodeks wskazuje wręcz, że spółką jawną jest spółka osobowa która prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą, a nie jest inną spółką handlową. Wszyscy wspólnicy w tej spółce posiadają ten sam status i odpowiadają całym swoim majątkiem prywatnym za zobowiązania spółki.
Spółka partnerska to spółka utworzona przez wspólników (partnerów) w celu wykonywania wolnego zawodu w spółce prowadzącej przedsiębiorstwo pod własną firmą. Nie każdy więc może założyć spółkę partnerską. Mogą to zrobić jedynie przedstawiciele zawodów wskazanych w Kodeksie spółek handlowych.
Partnerami w spółce mogą być osoby uprawnione do wykonywania następujących zawodów: adwokata, aptekarza, architekta, fizjoterapeuty, inżyniera budownictwa, biegłego rewidenta, brokera ubezpieczeniowego, diagnosty laboratoryjnego, doradcy podatkowego, maklera papierów wartościowych, doradcy inwestycyjnego, księgowego, lekarza, lekarza dentysty, lekarza weterynarii, notariusza, pielęgniarki, położnej, radcy prawnego, rzecznika patentowego, rzeczoznawcy majątkowego i tłumacza przysięgłego.
Jeśli zaś chodzi o odpowiedzialność wspólników to partner nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania spółki powstałe w związku z wykonywaniem przez pozostałych partnerów wolnego zawodu w spółce, jak również za zobowiązania spółki będące następstwem działań lub zaniechań osób zatrudnionych przez spółkę na podstawie umowy o pracę lub innego stosunku prawnego, które podlegały kierownictwu innego partnera przy świadczeniu usług związanych z przedmiotem działalności spółki.
Spółka komandytowa to spółka osobowa, która posiada dwa rodzaje wspólników. Jest to komplementariusz i komandytariusz. Komplementariusz jest uprawniony do prowadzenia spraw spółki. Jego odpowiedzialność nie jest ograniczona. Komplementariusz odpowiada za zobowiązania spółki całym swoim majątkiem osobistym. Z drugiej strony mamy komandytariusza, który ma bierną funkcję w spółce – nie może np. prowadzić jej spraw ani reprezentować spółki. Ale w zamian za to jego odpowiedzialność jest ograniczona do sumy komandytowej, czyli do jego wkładu.
Ostatnią spółką osobową jest spółka komandytowo akcyjna. Jest to wariacja spółki komandytowej, w której zamiast komandytariuszy występują akcjonariusze.
Rodzaje spółek kapitałowych w Polsce
Polski Kodeks spółek handlowych przewiduje trzy rodzaje spółek handlowych. Jest to spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, spółka akcyjna i prosta spółka akcyjna. Każda z tych spółek posiada osobowość prawną i jest niezależnym podmiotem od swoich wspólników/akcjonariuszy. Wspólnicy i akcjonariusze spółki nie odpowiadają za zobowiązania tych spółek. Za zobowiązania spółki odpowiada ona sama. W niektórych przypadkach odpowiadać mogą także członkowie zarządu.
Spółki kapitałowe posiadają swoje organy. Jest nim zarząd, rada nadzorcza i zgromadzenie wspólników/zgromadzenie akcjonariuszy.
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością i spółka akcyjna posiadają kapitał zakładowy. W przypadku tej pierwszej minimalna wysokość kapitału zakładowego wynosi 5.000 PLN a w przypadku drugiej 100.000 PLN. Prosta spółka akcyjna nie posiada kapitału zakładowego. Zamiast niego posiada kapitał akcyjny. Prosta spółka akcyjna może zostać założona nawet z wkładem na poziomie 1 PLN.