Czym jest spółka jawna?
Spółka jawna jest spółką handlową, zaliczaną do grona spółek osobowych, która prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą. Może posiadać własny majątek w tym również nieruchomości. Spółka jawna może być założona zarówno przez osoby fizyczne, osoby prawne, jak i jednostki organizacyjne niebędące osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną. Powstaje z chwilą wpisu do KRS. Co istotne, spółka jawna nie posiada osobowości prawnej, posiadając jednak zdolność prawną oraz zdolność do czynności prawnych.
Zasady funkcjonowania spółki jawnej
Za bieżące funkcjonowanie (prowadzenie spraw) spółki jawnej odpowiadają wspólnicy spółki jawnej. Warto zaznaczyć, że wspólnicy mogą powierzyć prowadzenie spraw spółki jawnej np. tylko kilku wspólnikom (bądź tylko jednemu). Należy jednak podkreślić, że niezależnie od postanowień umowy spółki jawnej, bądź uchwał wspólników, nie można powierzać prowadzenia spraw spółki osobom trzecim z wyłączeniem wspólników.
Warto pamiętać, że kwestie należące do sfery stosunków wewnętrznych spółki jawnej, mają – z wyjątkiem powierzenia prowadzenia spraw spółki osobom trzecim z pominięciem wspólników – charakter dyspozytywny, co oznacza, że poszczególne regulacje obowiązują jedynie gdy brak jest poszczególnych postanowień w umowie spółki jawnej, bądź w uchwałach wspólników.
Podejmowanie decyzji w spółce jawnej
W przypadku spraw z zakresu zwykłego zarządu tj. spraw kwalifikowanych jako bieżące czynności związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa, każdy ze wspólników może dokonywać czynności samodzielnie, bez uprzedniej uchwały wspólników. Co ważne, jeśli takiej czynności, sprzeciwi się choćby jeden z pozostałych wspólników, przed jej dokonaniem wymagana jest wcześniejsza uchwała wszystkich wspólników, którym powierzono prowadzenie spraw spółki jawnej.
W przypadku spraw przekraczających zwykły zarząd, czyli w przypadku czynności o bardzo doniosłym charakterze dla przyszłego funkcjonowania spółki (np. zakup nieruchomości w celu zmiany siedziby spółki), bezwzględnie wymagana jest uchwała wszystkich wspólników, również tych, którym nie powierzono prowadzenia spraw spółki. W przypadku czynności nagłej, grożącej poważną szkodą dla spółki jawnej, wspólnicy mający prawo do prowadzenia spraw spółki, mogą dokonać jej bez wcześniejszej uchwały pozostałych wspólników.
Reprezentacja w spółce jawnej
Do reprezentacji spółki jawnej tj. do składania wiążących oświadczeń w imieniu spółki jawnej, uprawniony jest każdy ze wspólników. Umowa spółki jawnej może również inaczej określić sposób reprezentacji, w szczególności przyznając prawo do reprezentacji tylko części wspólnikom, bądź wprowadzając model reprezentacji łącznej nakładający wymóg współdziałania wspólnika z innym wspólnikiem lub z prokurentem przy składaniu oświadczeń w imieniu spółki. Co istotne, na mocy umowy spółki oraz prawomocnego orzeczenia sądu, wspólnicy mogą również całkowicie pozbawić wspólnika prawa do reprezentacji.
Umowa spółki jawnej
Umowa spółki jawnej obligatoryjnie powinna zawierać: firmę i siedzibę spółki, określenie wkładów wnoszonych przez każdego ze wspólników wraz z określeniem ich wartości, przedmiot działalności spółki oraz czas trwania spółki, jeśli jest on oznaczony. Umowa spółki jawnej powinna być zawarta w formie pisemnej pod rygorem nieważności, bądź przy wykorzystaniu wzorca umowy. Co ważne, jeżeli z jej treści nie wynika inaczej, umowa spółki jawnej może być zmieniona jedynie na skutek jednomyślnej uchwały wspólników.
Odpowiedzialność za długi spółki jawnej
Wspólnicy spółki jawnej odpowiadają solidarnie za zobowiązania spółki. Należy jednak podkreślić, że egzekucja z ich majątków osobistych, może nastąpić dopiero wtedy, gdy niepowodzeniem zakończyła się egzekucja z majątku spółki (model odpowiedzialności subsydiarnej). Osoby, które działały w imieniu spółki po jej zawiązaniu, a przed jej wpisaniem do KRS, odpowiadają solidarnie za zobowiązania wynikające z ich działania powstałe w tym okresie. Warto także podkreślić, że osoby przystępujące do spółki jawnej w trakcie jej trwania, odpowiadają również za zobowiązania spółki powstałe przed przystąpieniem tej osoby do spółki.
Różnice pomiędzy spółką jawną a spółką komandytową
Główna różnica dotyczy podziału na kategorie udziałowców. O ile w przypadku spółki jawnej mamy do czynienia z jednym rodzajem tj. wspólnikami, o tyle w przypadku spółki komandytowej, udziałowcy dzielą się na komplementariuszy i komandytariuszy. Komplementariusze, tak jak wspólnicy w spółce jawnej, za zobowiązania spółki odpowiadają całym swoim majątkiem osobistym. Komandytariusze odpowiadają z kolei jedynie do wysokości sumy komandytowej, z zastrzeżeniem, że są oni zwolnieni od tej odpowiedzialności w granicach wniesionego przez nich wkładu (czyli w przypadku sumy komandytowej w wysokości 15 000 zł oraz wkładu komandytariusza w wysokości 5000 zł, odpowiada on za długi spółki do wysokości 10 000 zł). Kolejne różnice pomiędzy spółkami dotyczą m.in. prawa do reprezentacji, do którego w spółce komandytowej prawo mają jedynie komplementariusze (prawo to może być im odebrane jedynie na mocy prawomocnego orzeczenia sądu). Komandytariusze mogą reprezentować spółkę jedynie jako pełnomocnicy.