Inwestowanie kapitału jest trudnym zadaniem, wymagającym wiedzy ekonomicznej, prawniczej, ale także znajomości rynków kapitałowych. Dlatego wielu inwestorów decyduje się na powierzenie obracania swoimi pieniędzmi wyspecjalizowanym instytucjom. Odmiennym od zwykłych funduszy inwestycyjnych rozwiązaniem jest alternatywna spółka inwestycyjna, czyli ASI. Czym jest ASI i jak funkcjonuje? Kto może założyć ASI?
Czym jest ASI?
Pojęcie alternatywnej spółki inwestycyjnej zostało wprowadzone w art. 8a ustawy o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi. Zgodnie z powołanym przepisem ASI to alternatywny fundusz inwestycyjny inny niż specjalistyczny fundusz inwestycyjny otwarty albo fundusz inwestycyjny zamknięty. Może ona prowadzić działalność w formie:
Co do zasady jedynym przedmiotem działalności ASI może być zbieranie aktywów od wielu inwestorów w celu ich lokowania w interesie tych inwestorów, zgodnie z określoną polityką inwestycyjną. W określonych sytuacjach możliwe jest połączenie działalności alternatywnej spółki inwestycyjnej oraz zarządzającego ASI.
Celem ASI jest wypracowanie możliwie największego zysku w oparciu o wniesione przez inwestorów aktywa, a następnie jego podział zgodnie z polityką inwestycyjną spółki. Na podstawie dokumentu zawierającego politykę ASI tworzy również strategię inwestycyjną określającą główne kierunki inwestowania środków otrzymanych od inwestorów, w tym m.in.:
- główne kategorie aktywów w które może inwestować ASI;
- docelowe sektory geograficzne, przemysłowe lub rynkowe;
- opis polityki ASI w zakresie pożyczek oraz stosowania dźwigni finansowej.
Alternatywna spółka inwestycyjna może opracować i wdrożyć jedną lub kilka strategii inwestycyjnych. Warto wskazać, że w przypadku braku pisemnego dokumentu spółka nadal może funkcjonować jako ASI, ponieważ decydujące znaczenie ma charakter jej działalności.
Kim jest zarządzający ASI?
Zarządzający to podmiot, który zajmuje się przynajmniej koordynacją portfela i ryzyka alternatywnej spółki inwestycyjnej. W zależności od klasy aktywów jakimi obraca zarządzający, musi on uzyskać zezwolenie KNF albo wpis do rejestru zarządzających ASI. Obecnie dominują na rynku przede wszystkim ASI wpisane do rejestru KNF ze względu na mniejsze wymagania formalnoprawne oraz mniej obowiązków. Podobnie jak w przypadku ASI, także tutaj ustawodawca nakłada ograniczenia co do formy organizacyjno-prawnej. Łączna wartość portfeli inwestycyjnych, którymi zarządza ZASI nie może przekroczyć:
- 100 milionów złotych;
- 500 milionów euro, jeżeli fundusz skupia wyłącznie spółki nie stosujących dźwigni finansowej i w których prawa uczestnictwa można odkupić po co najmniej 5 latach od nabycia.
Jeżeli ASI jest prowadzone w formie spółki kapitałowej lub spółki europejskiej, zarządzającym ASI jest jej zarząd, więc de facto zachodzi jedność tych podmiotów (taką konstrukcję określa się, jako wewnętrznie zarządzaną ASI). W pozostałych przypadkach – gdy ASI jest spółką komandytową albo komandytowo-akcyjną, zarządzającym jest komplementariusz tej spółki, którym może być wyłącznie spółka kapitałowa.
Kto może być inwestorem w ASI?
Zgodnie z art. 8c wspomnianej ustawy inwestorem alternatywnej spółki inwestycyjnej jest podmiot, który posiada prawa uczestnictwa ASI i (opcjonalnie) spełnia kryteria klienta profesjonalnego. Prawami uczestnictwa są udział w spółce oraz akcja. Przez udział w spółce ASI będącej spółką komandytową lub komandytowo-akcyjną rozumie się ogół praw i obowiązków wspólnika w spółce. Przy wnoszeniu wkładu do spółki ASI obowiązują ogólne zasady znane z kodeksu spółek handlowych z następującymi zastrzeżeniami:
- wkład za prawa uczestnictwa może wnieść wyłącznie podmiot spełniający kryteria klienta profesjonalnego;
- przedmiotem wkładu do ASI będącej spółką komandytową nie może być prawo niezbywalne ani świadczenie pracy lub usług.
W jakie aktywa mogą inwestować ASI?
Alternatywne spółki inwestycyjne mogą lokować środki inwestorów w zróżnicowane aktywa zgodnie ze swoją polityką inwestycyjną. Przykładowe klasy aktywów obejmują:
- akcje;
- obligacje;
- nieruchomości;
- surowce;
- fundusze inwestycyjne;
- instrumenty pochodne;
- udziały w spółkach.
Na rynku można znaleźć również mniej typowe kierunki inwestowania, jak np. NFT, przedmioty kolekcjonerskie, czy dzieła sztuki.
Kim jest klient profesjonalny?
Pojęcie klienta personalnego zostało zdefiniowane w art. 2 pkt 13a wspomnianej ustawy. Pod tym określeniem rozumie się podmiot na rzecz którego jest lub ma być świadczona usługa albo któremu proponowane jest nabycie lub objęcie praw uczestnictwa alternatywnej spółki inwestycyjnej, posiadający doświadczenie i wiedzę pozwalające na podejmowanie właściwych decyzji inwestycyjnych, jak również na właściwą ocenę ryzyka związanego z tymi decyzjami.
Opodatkowanie alternatywnej spółki inwestycyjnej
Sposób opodatkowania ASI jest bezpośrednio związany z jej strukturą. W większości przypadków spółka inwestycyjna po prostu płaci CIT, natomiast jej wspólnicy płacą podatek dochodowy od zysków kapitałowych w momencie otrzymania wypłat ze spółki, a także podatek od dywidendy.
Warto jednak pamiętać, że ustawa o CIT przewiduje szereg preferencji podatkowych z których może skorzystać ASI, w tym:
- zwolnienie z podatku CIT dochodów ze zbycia udziałów lub akcji po spełnieniu ustawowych warunków;
- możliwość skorzystania ze zwolnienia dywidendowego pod warunkiem, że spółka posiada przynajmniej 10% udziałów lub akcji nieprzerwanie przez okres 2 lat;
- możliwość zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wszystkich wydatków związanych z pozyskiwaniem finansowania dłużnego.
Jakie są zalety i wady ASI?
Każda forma inwestowania jest związana z ryzykiem i ASI nie jest wyjątkiem od tej reguły. Kiedy warto zdecydować się na tę formę lokowania kapitału?
Główną zaletą ASI jest możliwość wygenerowania wyższego zysku niż standardowe formy finansowania. Dzięki lokowaniu środków w nietypowe klasy aktywów, jak np. fundusze hedgingowe lub surowce inwestorzy mogą potencjalnie liczyć na wygenerowanie wyższego przychodu, niż w przypadku klasycznych akcji lub obligacji. To także szansa na zdywersyfikowanie ryzyka dzięki rozłożeniu środków na wiele różnych rodzajów aktywów. Jeżeli okaże się, że koniunktura nie sprzyja np. nieruchomościom, łatwiej o zminimalizowanie strat.
Wadą lokowania środków w ASI jest wyższe ryzyko inwestycyjne, niż w przypadku klasycznych instrumentów finansowych, jak akcje, czy obligacje. Aktywa o niższej płynności trudniej zbyć, a kiedy pojawia się kryzys na rynku jego skutki mogą być znacznie bardziej dotkliwe dla inwestora. Niska płynność aktywów powoduje też, że znalezienie nabywcy aktywa wymaga czasu. Jeżeli inwestorowi zależy na szybkim uwolnieniu środków, lepiej zastanowić się nad bardziej klasycznymi formami zabezpieczenia swoich pieniędzy.
Nie można także zapominać, że inwestowanie w nietypowe klasy aktywów może wiązać się z wysokimi kosztami jedynie pośrednio związanymi z inwestowaniem. W przypadku dzieł sztuki są to koszty ubezpieczenia, w przypadku nieruchomości – ich bieżąca naprawa i konserwacja. Przy NFT pojawia się ryzyko ataku cybernetycznego. Wszystko to sprawia, że całkowite koszty inwestycyjne mogą okazać się wyższe, niż wydaje się na pierwszy rzut oka.
Zakładanie i prowadzenie ASI warto konsultować ze specjalistami z wieloletnim doświadczeniem w zakresie obsługi podmiotów rynku kapitałowego. Samodzielne ustalenie wszystkich preferencji podatkowych jest bardzo trudne. Nie zawsze proste będzie też udzielenie odpowiedzi na pytanie, czy dana działalność spółki już klasyfikuje się, jako ASI i wymaga rejestracji. Pomyłka może drogo kosztować, ponieważ prowadzenie omawianej działalności w innej formie, niż ASI podlega karze pozbawienia wolności lub karze finansowej.
Zarządzanie ASI – Kancelaria Linke Kulicki
Kancelaria Linke Kulicki oferuje kompleksowe wsparcie prawne w zakresie zakładania oraz bieżącej obsługi alternatywnych spółek inwestycyjnych. Pomagamy naszym klientom w postępowaniu przed KNF, przygotowujemy politykę inwestycyjną spółki i dbamy o to, aby funkcjonowała ona nie tylko zgodnie z prawem, ale także efektywnie. Korzystając z dostępnych w prawie rozwiązań optymalizujemy zyski z uwzględnieniem aktualnej koniunktury.