Zalety i wady Prostej Spółki Akcyjnej
Z mojej perspektywy ta forma prawna nie jest bez wad i wcale nie jest tak prosta do zrozumienia. Jednak daje narzędzia na tyle elastyczne, obok których nie można przejść obojętnie. Tak jest chociażby w przypadku chęci wprowadzenia programu opcji na akcje (program ESOP) dla pracowników i współpracowników firmy. W praktyce przygodę z prostą spółką akcyjną przedsiębiorcy zaczynają tylko dlatego, że chcą wprowadzić właśnie program ESOP. Pozostałe spółki kapitałowe tj. spółka z ograniczoną odpowiedzialnością i spółka akcyjna mają dwa podstawowe mankamenty. W przypadku sp. z o.o. jest to brak możliwości elastycznego “manipulowania” kapitałem zakładowym, zaś w przypadku spółki akcyjnej jest to konieczność emisji warrantów subskrypcyjnych jako wspomnianych opcji.
Jednak aby móc podejść do tematu prostej spółki akcyjnej bardziej szczegółowo należy poznać jej ogólne założenia. Jakie więc one są?
Kto może założyć Prostą Spółkę Akcyjną?
Prostą spółkę akcyjną może założyć już nawet jedna osoba. Najczęściej jednak spółki zakłada kilka osób lub podmiotów. Prostą spółkę akcyjną możesz założyć jako osoba fizyczna ale warto wiedzieć, że założycielami takiego rodzaju spółki mogą być także inne spółki. Jest tylko jedno ograniczenie. Jednoosobowej prostej spółki akcyjnej nie może założyć jednoosobowa spółka z ograniczoną odpowiedzialnością.
Kapitał akcyjny a akcje w Prostej Spółce Akcyjnej
Prosta spółka akcyjna, w odróżnieniu od spółki z o.o. i spółki akcyjnej nie posiada kapitału zakładowego. Posiada za to kapitał akcyjny. Co ważne akcje i kapitał akcyjny to odrębne kwestie. Akcje nie stanowią części kapitału akcyjnego. Z jednej strony więc mamy akcje, które w uproszczeniu odzwierciedlają pozycję i uprawnienia danego akcjonariusza w spółce, a z drugiej mamy kapitał akcyjny, który jest odzwierciedleniem wkładów wniesionych przez akcjonariuszy do spółki.
Akcje nie mają wartości nominalnej. Dlatego możliwe jest aby akcjonariusz, który wniósł wkład o niższej wartości od drugiego akcjonariusza posiadał więcej akcji w spółce niż ten, który wniósł większy wkład. Jak łatwo można się zorientować, takie rozdzielenie akcji od kapitału akcyjnego nie jest łatwe do zrozumienia, choć w praktyce jest bardzo użyteczne.
Co powinna zawierać umowa Prostej Spółki Akcyjnej?
Umowa prostej spółki akcyjnej powinna określać:
- firmę i siedzibę spółki;
- przedmiot działalności spółki;
- liczbę, serie i numery akcji, związane z nimi uprzywilejowanie, akcjonariuszy obejmujących poszczególne akcje oraz cenę emisyjną akcji;
- jeżeli akcjonariusze wnoszą wkłady niepieniężne – przedmiot tych wkładów, serie i numery akcji obejmowanych za wkłady niepieniężne oraz akcjonariuszy, którzy obejmują te akcje;
- jeżeli przedmiotem wkładu niepieniężnego jest świadczenie pracy lub usług – także rodzaj i czas świadczenia pracy lub usług;
- organy spółki;
- liczbę członków zarządu i rady nadzorczej, jeżeli została ustanowiona, albo co najmniej minimalną i maksymalną liczbę członków tych organów;
- czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony.
Umowa prostej spółki akcyjnej może określać terminy wniesienia wkładów albo zawierać upoważnienie do ich określenia w uchwale akcjonariuszy. W przeciwnym razie terminy wniesienia wkładów określa zarząd.
W jakiej formie powinna zostać zawarta Umowa Prostej Spółki Akcyjnej?
Umowa prostej spółki akcyjnej powinna zostać zawarta w formie aktu notarialnego. Brak zachowania formy aktu notarialnego spowoduje bezwzględną jej nieważność. Musisz jednak wiedzieć, że prostą spółkę akcyjną można założyć (a więc i zawrzeć umowę PSA) przy wykorzystaniu wzorca umowy w systemie S24.
Wysokość kapitału akcyjnego w Prostej Spółce Akcyjnej
W odróżnieniu od innych spółek kapitałowych prosta spółka akcyjna może być założona za przysłowiową złotówkę. Tyle wynosi minimalna wysokość kapitału akcyjnego, a tym samym minimalna wysokość wkładu wnoszonego do PSA. Jedynie dla kontrastu przypomnę, że minimalna wysokość kapitału zakładowego (odpowiednika kapitału akcyjnego) w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością i spółce akcyjnej wynosi odpowiednio 5.000 i 100.000 złotych.
Rodzaje akcji i uprzywilejowanie
Spółka może emitować akcje o szczególnych uprawnieniach, które powinny być określone w umowie spółki. Takie uprzywilejowanie może dotyczyć różnych kwestii jak np. prawa głosu, prawa do dywidendy lub prawa do podziału majątku w przypadku likwidacji spółki.
Z drugiej strony umowa spółki może przyznać oznaczonemu akcjonariuszowi uprawnienia indywidualne, w szczególności uprawnienie do powołania lub odwołania członków zarządu lub rady nadzorczej.
Kodeks spółek handlowych w kontekście prostej spółki akcyjnej wprowadza także nowy termin – niespotykany w innych spółkach kapitałowych – tj. akcji założycielskiej. Posiadanie akcji założycielskich powoduje, że każda kolejna emisja nowych akcji nie może naruszać określonego minimalnego stosunku liczby głosów przypadających na te akcje założycielskie do ogólnej liczby głosów przypadających na wszystkie akcje spółki. W przypadku emisji nowych akcji, która mogłaby naruszyć ten stosunek, liczba głosów z akcji założycielskich ulega odpowiedniemu zwiększeniu.
Forma akcji
Akcje w prostej spółce akcyjnej nie mają formy dokumentu. Są one zdematerializowane i zapisywane w rejestrze akcjonariuszy, który musi posiadać każda PSA. Rejestr akcjonariuszy zaś może prowadzić notariusz lub podmiot uprawniony do prowadzenia rachunków papierów wartościowych np. domy maklerskie.
Organy w Prostej Spółce Akcyjnej
Obowiązkowym organem w prostej spółce akcyjnej jest zarząd lub rada dyrektorów. W praktyce zazwyczaj ustanawia się zarząd, który prowadzi sprawy spółki i reprezentuje spółkę wobec osób trzecich. O ile umowa spółki nie stanowi inaczej to powołanie i odwołanie członków zarządu leży w domenie akcjonariuszy.
W niektórych przypadkach, jak np. przy inwestycji w spółkę przez fundusz VC, ustanawia się także radę nadzorczą, która sprawuje nadzór nad działalnością spółki.
Walne zgromadzenie
Wszelkie strategiczne decyzje dla spółki podejmują akcjonariusze na walnym zgromadzeniu lub też bez walnego zgromadzenia na piśmie lub poprzez środki komunikacji elektronicznej.
Kodeks spółek handlowych wskazuje minimalny katalog uchwał, które muszą być podjęte przez walne zgromadzenie. W skład tego katalogu wchodzi np.:
- rozpatrzenie i zatwierdzenie sprawozdania zarządu z działalności spółki oraz sprawozdania finansowego za ubiegły rok obrotowy oraz udzielenie absolutorium członkom organów spółki z wykonania przez nich obowiązków;
- zbycie i wydzierżawienie przedsiębiorstwa albo jego zorganizowanej części oraz ustanowienie na nich ograniczonego prawa rzeczowego;
- nabycie i zbycie nieruchomości, użytkowania wieczystego lub udziału w nieruchomości, chyba że umowa spółki stanowi inaczej;
- emisja obligacji zamiennych lub z prawem pierwszeństwa i emisja warrantów subskrypcyjnych.
Najczęściej jednak do umowy spółki prostej spółki akcyjnej wprowadza się dodatkowe czynności wymagające uchwały walnego zgromadzenia np. zaciągnięcie zobowiązania przez zarząd spółki powyżej ustalonej kwoty lub połączenie z inną spółką.