Jedną z form realizacji wspólnego celu gospodarczego może być powołanie do tego celu specjalnej spółki kapitałowej prawa handlowego – tzw. spółki joint venture. Nie posiada ona definicji w polskim prawie. Pewnego rodzaju nawiązanie do tego terminu można odnaleźć jedynie w ustawie o ochronie konkurencji i konsumentów, której art. 13 wskazuje, że zamiar koncentracji w celu utworzenia przez przedsiębiorców wspólnego przedsiębiorcy podlega obowiązkowemu zgłoszeniu Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Ten wspólny przedsiębiorca jest odpowiednikiem joint venture.
Czym jest joint venture?
Pojęcie joint venture można rozumieć dwojako. Po pierwsze jako rodzaj współpracy gospodarczej, po drugie jako jej określona forma prawna. Można więc mówić o joint venture kontraktowym (ang. contractual joint venture) oraz joint venture strukturalnym (ang. corporate joint venture).
Można więc mówić o następujących możliwych strukturach organizacyjnych joint venture:
- spółki prawa handlowego,
- konsorcjum,
- spółki z udziałem Skarbu Państwa lub jednostkami samorządu terytorialnego,
- spółki z udziałem innych podmiotów publicznych,
- spółki założone w celu realizacji przedsięwzięcia w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego),
- spółki typu spin off (np. w celu komercjalizacji jakiegoś rozwiązania uzyskanego w wyniku działań B+R).
Najpowszechniejszą strukturą joint venture jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, spółka akcyjna oraz prosta spółka akcyjna.
Joint venture a polskie prawo
Polskie prawo, z uwagi dosyć krótką historię gospodarki wolnorynkowej, nie posiada wielu odniesień do wspólnych przedsięwzięć typu joint venture. Warto w takim wypadku odnieść się do dorobku prawnego innych państw. Najlepszym przykładem jest prawodawstwo amerykańskie z którego wywodzi się praktyka porozumień typu joint venture na kontynencie europejskim. Jest ono definiowane jako porozumienie integrujące działania dwóch lub więcej podmiotów, które musi spełniać łącznie następujące przesłanki: (1) porozumienie to jest kontrolowane przez podmioty założycielskie, (2) podmioty założycielskie nie mogą być ze sobą powiązane, (3) każdy podmiot założycielski zobowiązany jest do wniesienia wkładu finansowego lub niepieniężnego (np. własność intelektualna) (4) porozumienie to realizowane jest w formie oddzielnego podmiotu gospodarczego, które (5) tworzy nowe przedsiębiorstwo.
Przekładając powyższe na europejskie i polskie standardy współpraca gospodarcza oparta na wspólnym działaniu w formie spółki joint venture charakteryzuje się:
- istnieniem przynajmniej dwóch podmiotów – przedsiębiorców,
- podjęciem wspólnego działania,
- zmierzaniem do osiągnięcia z góry określonego celu gospodarczego,
- możliwości podjęcia działań pod wspólną firmą,
- udziałem w korzyściach i co do zasady podjęciem wspólnego ryzyka.
Joint venture a konsorcjum
W polskich warunkach gospodarczych oprócz spółek joint venture wyróżnia się także konsorcja. Konsorcjum może być prowadzone w formie oddzielnej spółki stworzonej przez kilka podmiotów lub w formie umowy konsorcjum ale bez konieczności zakładania oddzielnego podmiotu. Dlatego też nie każde konsorcjum może być nazywane typowym przedsięwzięciem joint venture.