Fundacje, podobnie jak stowarzyszenia, to podmioty należące do sektora tzw. NGO’s (ang. Non-Governmental Organizations). Ich zasadniczym celem jest realizacja celów społecznie użytecznych. Czy można wykorzystać tę formę prawną do zarabiania pieniędzy, a jeżeli tak to na jakich warunkach?
Na czym polega prowadzenie działalności ekonomicznej przez fundację?
Fundacja, zgodnie z art. 1 ustawy o fundacjach, może być ustanowiona dla realizacji celów społecznie lub gospodarczo użytecznych. Działalność statutowa nie musi być charytatywna, może prowadzić również do zarabiania pieniędzy. Takie działania mogą być realizowane na dwa sposoby:
- jako prowadzenie działalności gospodarczej;
- jako pozyskiwanie środków w charakterze organizacji pożytku publicznego (tzw. OPP).
Prowadzenie działalności gospodarczej przez fundację
Możliwość prowadzenia działalności gospodarczej przez fundację została zagwarantowana przez art. 5 ust. 5 ustawy o fundacjach. Zgodnie z tym przepisem działalność gospodarcza może być prowadzona przez fundację w rozmiarach służących jej celom. W takiej sytuacji wartość środków majątkowych fundacji przeznaczonych na tę działalność nie może być mniejsza niż 1 tysiąc złotych.
Zastrzeżenie dotyczące możliwości prowadzenia działalności powinno znaleźć się w treści statutu fundacji. W przypadku braku takiego zapisu, niezbędna będzie zmiana dokumentu organicznego. W literaturze zwraca się jednak uwagę, że działalność gospodarcza nie może być jedynym, ani nawet głównym celem fundacji, ponieważ zawsze będzie nim cel społecznie lub gospodarczo użyteczny, zaś biznes pełni względem niego rolę służebną. Ma to również związek z wydatkami, które muszą pozostawać w rozsądnej proporcji na cele statutowe i działalność.
Warto zwrócić uwagę, że po wpisie fundacji do KRS (w kategorii „innych podmiotów”, podobnie jak związki wyznaniowe czy stowarzyszenia) ma prawo prowadzić działalność gospodarczą na takich samych prawach jaki inni przedsiębiorcy, co gwarantuje jej ustawa o swobodzie działalności gospodarczej, uchylona przez obowiązującą obecnie ustawę prawo przedsiębiorców. Zarobkowy charakter tej działalności nie zmienia faktu, że dochód z niej powinien służyć realizacji celów statutowych (vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 12 lutego 2020 r., sygn. V ACa 233/19). Obecnie przyjmuje się, że przedmiot działalności nie musi być zbieżny z jej działalnością statutową, natomiast znaczenie ma jej rozmiar i przeznaczenie pozyskanych w ten sposób środków.
Przekroczenie racjonalnego zakresu prowadzenia działalności gospodarczej rodzi ryzyko uruchomienia uprawnień nadzorczych o których mowa w art. 14 ustawy o fundacjach. Właściwy minister lub starosta może wyznaczyć termin do usunięcia uchybień lub zażądać zmiany zarządu fundacji. Uporczywe działanie sprzeczne z prawem, statutem lub celem fundacji może spowodować nawet zawieszenie zarządu i wyznaczenie zarządcy przymusowego.
Realizacja odpłatnej działalności pożytku publicznego
Alternatywą dla możliwości prowadzenia działalności gospodarczej przez fundację jest realizacja przez nią działalności pożytku publicznego. Wiąże się to jednak z koniecznością spełnienia określonych wymagań. Przede wszystkim zakres takiej działalności jest ograniczony do działań wymienionych w art. 4 ust. 1 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (m.in. pomoc społeczna, wspieranie systemu pieczy zastępczej, turystyka i krajoznawstwo czy ekologia i ochrona zwierząt). Nie każdy cel statutowy będzie jednocześnie celem pożytku publicznego.
Ponadto przychody z odpłatnej działalności pożytku publicznego mogą być przeznaczone wyłącznie z powrotem na ten sam cel. Limitowana jest także wysokość opłat za usługi, które nie mogą przekraczać poniesionych z tytułu ich świadczenia kosztów. Zakres OPP powinien być wyraźnie wskazany w statucie. Podstawowym warunkiem uzyskania statusu OPP jest prowadzenie działalności pożytku publicznego przez przynajmniej 2 lata i możliwość wykazania tego w treści wniosku.
Czy opłaca się wykorzystywać fundację do zarabiania pieniędzy?
Przedsiębiorcy, którzy szukają alternatywy dla klasycznej spółki, niekiedy rozważają zarejestrowanie fundacji i rzeczywiście może ona wydawać się atrakcyjna. W przypadku fundacji z reguły nie występuje obowiązek płacenia składek ZUS, możliwe jest też zwolnienie z podatku dochodowego. Treść statutu jest bardzo elastyczna. Dodatkowo organizacja dysponuje osobowością prawną, a do jej założenia wystarczy tysiąc złotych. Czy to wystarczy, aby efektywnie zarabiać pieniądze w fundacji?
Niestety fundację trudno postrzegać jako lepsze rozwiązanie od spółki. Przede wszystkim nie stwarza ona możliwości powiększania majątku fundatora i członków fundacji. Jest ona także zupełnie inaczej postrzegana – jako podmiot realizujący cele społeczne, a nie przedsiębiorca. Wreszcie działalność gospodarcza – nawet jeśli może być prowadzona – nigdy nie wyprzedzi celu społecznie użytecznego, a przekształcenie fundacji w spółkę w rozumieniu przepisów kodeksu spółek handlowych jest niemożliwe. Lepszym modelem jako wehikuł do zarabiania pieniędzy, a przy okazji optymalizacji podatkowej, może okazać się fundacja rodzinna.
Obsługa prawna fundacji – Kancelaria Linke Kulicki
Kancelaria Linke Kulicki oferuje pomoc prawną uwzględniającą wszystkie aspekty prawne związane z prowadzeniem fundacji i stowarzyszeń. Nasze wsparcie kierujemy zarówno do osób dopiero zastanawiających się nad rozpoczęciem działalności fundacji, jak i tych, które już się tym zajmują. Wykwalifikowany i doświadczony prawnik dla fundacji gwarantuje ich sprawne działanie, a w przypadku jakichkolwiek problemów jest w stanie znaleźć efektywne rozwiązanie. Jeśli potrzebujesz pomocy przy zakładaniu fundacji lub bieżącej obsługi prawnej dla fundacji, zespół naszej kancelarii jest w stanie Ci pomóc.