Mała Instytucja Płatnicza (MIP) funkcjonuje w polskim porządku prawnym od 2018 r. Jej utworzenie pozwala na świadczenie usług płatniczych w ograniczonym zakresie i dla wielu podmiotów stanowi bardzo ważny etap przejściowy, poprzedzający utworzenie Krajowej Instytucji Płatniczej (KIP). O czym musisz pamiętać, jeżeli prowadzisz MIP lub rozważasz jej założenie?
Jakie obecnie są wymogi dla uzyskania licencji MIP?
Podstawowym obowiązkiem przedsiębiorcy ubiegającego się o status MIP jest złożenie wniosku do Komisji Nadzoru Finansowego (KNF) na urzędowym formularzu, którego wzór dostępny jest na stronie KNF. W treści formularza należy wskazać:
- dane dotyczące wnioskodawcy, czyli jego imię i nazwisko albo firmę, numer KRS (jeżeli został nadany), miejsce zamieszkania lub siedzibę oraz wykaz usług płatniczych, które ma zamiar realizować przedsiębiorca;
- dane dotyczące agentów MIP, jeżeli wnioskodawca ma zamiar korzystać z ich usług, w tym imię i nazwisko albo nazwę agenta, jego miejsce zamieszkania albo siedzibę oraz główny adres miejsca wykonywania działalności przez agenta.
Do wniosku trzeba dołączyć szereg dodatkowych dokumentów, w tym:
- schemat graficzny wraz z opisem usług płatniczych, które ma zamiar świadczyć wnioskodawca;
- oświadczenie o spełnieniu wymagań niezbędnych do uzyskania statusu MIP (składane pod rygorem odpowiedzialności karnej);
- opis rozwiązań organizacyjnych, które pozwalają na wyliczenie całkowitej miesięcznej kwoty transakcji;
- opis rozwiązań organizacyjnych pozwalających na wdrożenie procedur przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowania terroryzmu, o których mowa w ustawie AML;
- program działalności i plan finansowy na pierwsze 12 miesięcy wykonywania działalności;
- procedurę zarządzania ryzykiem na które może być narażona MIP (z uwzględnieniem poszczególnych rodzajów ryzyka, np. informatyczne, osobowe, organizacyjne);
- opis innej działalności, która ma być realizowana poza świadczeniem usług płatniczych, jeżeli wnioskodawca ma tak zamiar;
- opis sposobu ochrony środków pieniężnych, które MIP otrzymuje od użytkowników w celu realizowania usług płatniczych;
- procedura rozpatrywania reklamacji.
Dodatkowo do wniosku należy załączyć kompletne dane kontaktowe wnioskodawcy. W praktyce często się zdarza, że KNF żąda udzielenia dodatkowych informacji lub wyjaśnień ponad te, które zostały przekazane wraz z wnioskiem.
Warto zwrócić uwagę, że spółki będące MIP nie muszą spełnić żadnych dodatkowych wymogów względem przepisów kodeksu spółek handlowych. Obowiązujące regulacje nie wprowadzają także wymagań dla osób zarządzających MIP, aby posiadały one określoną wiedzę lub kwalifikacje.
Kto może zostać MIP?
Choć instytucje płatnicze mogą być kojarzone z dużymi firmami operującymi na arenie międzynarodowej, w rzeczywistości ustawodawca jest pod tym względem liberalny. Małą instytucją płatnicza może zostać osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna, która świadczy przynajmniej jedną spośród usług płatniczych przewidzianych dla MIP.
Warunkiem niezbędnym do wykonywania działalności zgodnie z prawem jest uzyskanie wpisu do rejestru ERUP prowadzonego przez Komisję Nadzoru Finansowego. W przeciwieństwie do KIP, MIP nie muszą ubiegać się o zezwolenie na prowadzenie działalności w zakresie usług płatniczych. Usługi płatnicze mogą być realizowane dopiero od momentu uzyskania wpisu. Uzyskanie wpisu podlega opłacie skarbowej w wysokości 616 zł. Dowód uiszczenia opłaty należy przekazać do KNF wraz z wnioskiem.
Jakie są ograniczenia w działaniach MIP?
Zakres działalności małej instytucji płatniczej został wskazany w art. art. 2 pkt 17b ustawy o usługach płatniczych. W dużej mierze pokrywa się on z możliwościami Krajowej Instytucji Płatniczej, choć nie jest z nim tożsamy. Na czym polegają ograniczenia w działalności MIP?
Zakres świadczonych usług
MIP mogą świadczyć usługi w zakresie:
- przyjmowanie wpłat gotówki i dokonywaniu wypłat gotówki z rachunku płatniczego oraz wszelkie działania niezbędne do prowadzenia tego rachunku;
- wykonywania transakcji płatniczych, w tym transferu środków pieniężnych na rachunek płatniczy u dostawcy użytkownika lub u innego dostawcy (przez wykonywanie polecenia zapłaty, przez użycie karty płatniczej lub przez polecenie przelewu);
- wykonywania ww. transakcji płatniczych w ciężar środków pieniężnych udostępnionych użytkownikowi z tytułu kredytu;
wydawania instrumentów płatniczych;
- acquiringu, czyli usługi polegającej na przetwarzaniu transakcji płatniczej zainicjowanej przez odbiorcę (bezpośrednio lub za pośrednictwem płatnika) w celu przekazaniu odbiorcy środków pieniężnych;
- świadczenia usługi przekazu pieniężnego.
Gdzie leży granica między MIP a KIP? MIP nie są uprawnione do realizowania usług PIS i AIS, czyli inicjowania transakcji płatniczej oraz usługi dostępu do informacji o rachunku.
Pomimo ograniczeń nałożonych przez ustawę, MIP może działać na rynku w bardzo szerokim zakresie. Do przykładów takiej działalności można zaliczyć m.in. prowadzenie platform wymiany walut, kantorów kryptowalut, usługi płatności z odroczonym terminem (ang. Buy Now Pay Later, BNPL) czy aplikacje na potrzeby sieci supermarketów umożliwiających płatności.
Ograniczenie przechowywania środków
Należy też pamiętać o art. 117h ust. 3 ustawy o usługach płatniczych. Nakłada on ograniczenie na wysokość środków przechowywanych w danym momencie dla pojedynczego użytkownika, która nie może przekroczyć równowartości 2 tysięcy euro.
Zakres terytorialny
MIP może prowadzić działalność gospodarczą wyłącznie w Polsce. Nie może mieć oddziałów, ani agentów w innych państwach.
Maksymalny wolumen operacji
Operacje realizowane przez MIP (w ujęciu średniorocznym) nie mogą przekroczyć równowartości 1 500 000 euro. W przypadku wyższego obrotu należy złożyć wniosek do KNF o zezwolenie na zarejestrowanie KIP albo ograniczyć działalność tak, aby mieściła się ona w ustawowych limitach.
Jak rozumieć „prowadzenie działalności wyłącznie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej”?
Choć nie ulega wątpliwości, że sama działalność MIP może mieć wymiar wyłącznie krajowy, w doktrynie nie ma zgodności co do tego, czy możliwe jest zlecenie przelewu za granicę przez małą instytucję płatniczą. Zdaniem Komisji Nadzoru Finansowego takie działania są niedopuszczalne, a MIP musi ograniczyć wszystkie aspekty swojej działalności do Rzeczypospolitej Polskiej nawet, jeżeli jej usługa skończy się na zleceniu przelewu, który będzie obsługiwany przez zagraniczną instytucję płatniczą.
Co tak naprawdę wyjaśnia i zmienia pismo sektorowe KNF?
W dniu 31 sierpnia 2020 r. KNF zajął oficjalne stanowisko w przedmiocie małych instytucji płatniczych. Jest ono wysyłane do MIP w formie pisma sektorowego, które ma za zadanie rozwiać wątpliwości dotyczące ograniczeń w działaniu MIP. Warto się z nim dokładnie zapoznać, a także udzielić odpowiedzi w żądanych zakresie, m.in. w kwestii:
- konieczności umieszczenia szeregu informacji na stronie internetowej MIP;
- korzystania z umów ramowych i regulaminów;
- informowania odbiorców usług o zakresie działalności MIP, zabezpieczeniach, ograniczeniach i innych kwestiach w sposób łatwy i zrozumiały.
Należy wspomnieć, że Komisja Nadzoru Finansowego ma prawo do wysyłania przedstawicielom sektora regulowanego również innych pism sektorowych (tzw. listów pasterskich), które pełnią głownie rolę koordynacyjną i upominawczą. Mają one na celu ujednolicenie standardów świadczenia usług przez MIP. W ten sposób KNF unika nakładania bardziej dotkliwych sankcji.
Odpowiadanie na pisma sektorowe jest niezwykle istotne dla zachowania legalności i wiarygodności świadczonych usług. Zaniechanie działania w tym zakresie może prowadzić do wpisu instytucji płatniczej na listę ostrzeżeń publicznych KNF. W rezultacie MIP ryzykuje m.in. wypowiedzenie wszystkich umów przez banki, trudności z uzyskaniem finansowania zewnętrznego, a także straty wizerunkowe.
Nowe regulacje dla MIP w ustawie o usługach płatniczych
Jedna z najnowszych nowelizacja ustawy o usługach płatniczych nałożyła szereg wymagań na przedsiębiorców będącymi Małymi Instytucjami Płatniczymi. Na co należy zwrócić szczególną uwagę?
Przede wszystkim dodanie art. 117ha powoduje, że MIP może dokonywać operacji polecenia przelewu otwarty przez bank lub SKOK przede wszystkim w tym celu. Rodzi to potencjalne wątpliwości, czy instytucje finansowe udostępniają rachunki płatnicze na obiektywnych, niedyskryminujących i proporcjonalnych zasadach tak, aby usługi płatnicze mogły być świadczone bez przeszkód i w sposób obiektywny.
Kolejnym wymaganiem jest złożenie wraz z wnioskiem o wpis do ERUP szeregu dokumentów wskazanych powyżej.
Warto również wskazać, że MIP ma obowiązek przekazywania KNF określonych zdarzeń, w tym zawarcia umowy rachunku płatniczego wraz z przekazaniem umowy tego rachunku. Odmowa zawarcia umowy o rachunek płatniczy przez banku uniemożliwia świadczenie usług płatniczych. Naruszenie tych obowiązków wiąże się z nałożeniem kary w wysokości 1 tysiąca złotych za każdy dzień opóźnienia (nie więcej niż 250 tysięcy złotych).
Jakie zmiany mogą nas czekać w ustawie o usługach płatniczych?
Polski ustawodawca zapowiedział już kolejne zmiany ustawy o usługach płatniczych, które wejdą w życie w 2024 r. Na jakie nowości powinny przygotować się podmioty podlegające pod te przepisy?
- art. 4b – obowiązek weryfikacji, czy numer PESEL klienta będącego konsumentem jest zastrzeżony przed zawarciem umowy lub zmianą umowy kredytu w rachunku płatniczym;
- art. 117q ust. 3 – średnia całkowitej transakcji z ubiegłych 12 miesięcy nie może przekroczyć w okresie rozpoznawania wniosku kwoty określonej w zgłoszeniu dokonanym przez MIP z uwzględnieniem art. 117p ust. 1 pkt 1 lit b, czyli średniej za okres każdych 3 miesięcy i 12 miesięcy w tym transakcji wykonywanych przez agentów;
- art. 117q ust. 4 – MIP nie mogą składać wniosku o rozszerzenie zakresu usług płatniczych do świadczenia których jest uprawniona na podstawie rejestru, w okresie, w którym średnia całkowita kwota przekracza maksymalny wolumen transakcji;
- art. 130 ust. 1 – obniżeniu ulega stawka opłat ponoszonych na koszty nadzoru przez biura usług płatniczych – z 0,025% do 0,023%
Warto zastanowić się z wyprzedzeniem, czy w związku z zapowiadaną nowelizacją nie ma potrzeby wprowadzenia zmian w już funkcjonującej MIP tak, aby dopasować ją do nowych wymagań. Dotyczy to zwłaszcza nowej możliwości zabezpieczenia PESEL oraz rozszerzenia profilu działalności.
Ile kosztuje przygotowanie się do MIP?
Na pierwszy rzut oka może wydawać się, że uzyskanie statusu MIP jest tanie i wystarczy zapłacić jedynie opłatę skarbową od wniosku o wpis do ERUP. W praktyce bardzo wiele zależy od stanu wdrożonych technologii w firmie. Im nowocześniejsze zaplecze cyfrowe posiada przedsiębiorstwo, tym mniej czeka na nie pracy przed rozpoczęciem świadczenia usług płatniczych.
Należy pamiętać, że małe instytucje płatnicze są zobowiązane do wdrożenia odpowiednich zabezpieczeń cyfrowych, a także szeregu procedur (w tym rozbudowane wymagania AML). Może się okazać, że przed złożeniem wniosku o wpis do KNF niezbędne będzie zlecenie szeregu prac informatycznych, które wzmocnią zabezpieczenia i ustabilizują procesy technologiczne w firmie. Bez tych prac świadczenie usług płatniczych zgodnie z prawem może okazać się niemożliwe.
Warto wskazać, że na podstawie art. 117u ustawy o usługach płatniczych MIP jest zobowiązana do wnoszenia wpłat na pokrycie kosztów nadzoru na zasadach i w wysokości określonych w drodze odpowiedniego rozporządzenia.
Założenie małej instytucji płatniczej oraz jej prowadzenie jest wprawdzie znacznie prostsze niż w przypadku KIP, ale nadal wymaga przestrzegania określonych przepisów i realizacji szeregu obowiązków wymienionych w ustawie o usługach płatniczych. Dodatkowo, przekroczenie limitu obrotów wiąże się z koniecznością podjęcia szybkich i zdecydowanych działań przed KNF.
Jak uzyskać status MIP? – Kancelaria prawna Linke Kulicki
Kancelaria Linke Kulicki oferuje kompleksowe wsparcie wszystkim przedsiębiorcom, którzy prowadzą MIP lub planują jej utworzenie. Pomożemy zarówno w rejestracji podmiotu, jego bieżącej obsłudze prawnej, jak i realizacji obowiązków ustawowych na rzecz KNF. W razie potrzeby przeprowadzimy transformację małej instytucji płatniczej w KIP.