Nasze skrzynki mailowe codzienne są dosłownie zasypywane przez niechciane wiadomości o treści reklamowej. W ten sposób firmy starają się nachalnie sprzedawać swoje wyroby lub usługi. Niestety usuwanie e-maili bez ich otwierania, a nawet wyraźne wyrażenie braku zainteresowania ofertą w praktyce rzadko pomagają. Jak skutecznie bronić się przed niezamówioną informacją handlową i czy jest to w ogóle możliwe w świetle obowiązujących przepisów?
Czym właściwie jest informacja handlowa?
Ustawa o świadczeniu usług drogą elektroniczną w art. 2 pkt 2 definiuje informację handlową jako każdą informację przeznaczoną bezpośrednio lub pośrednio do promowania towarów, usług lub wizerunku przedsiębiorcy lub osoby wykonującej zawód regulowany (np. lekarz lub makler papierów wartościowych).
Nie dotyczy to jednak informacji umożliwiających porozumiewanie się za pomocą środków komunikacji elektronicznej z określoną osobą oraz informacji o towarach lub usługach niesłużącej osiągnięciu efektu handlowego przez podmiot, który zleca jej rozpowszechnianie, w szczególności bez wynagrodzenia lub innych korzyści od producentów, sprzedawców lub świadczących usługi.
W uproszczeniu można więc powiedzieć, że informacją handlową będzie każda wiadomość e-mail wysłana w celu przedstawienia swojej oferty. Co istotne za niezamówioną informację handlową uznaje się też komunikaty spamerów, którzy zwracają się jedynie z zapytaniem o możliwość przedstawienia oferty (vide: uchwała Sądu Najwyższego z dnia 17 lutego 2016 r., sygn. III SZP 7/15).
Kiedy informacja handlowa jest niezamówiona?
W zasadzie można powiedzieć, że każda informacja handlowa ma charakter niezamówiony tak długo, jak osoba, która jest potencjalnym adresatem komunikatu nie wyraziła zgody na ich otrzymywanie, np. poprzez udostępnienie adresu e-mail. Takie działanie jest zakazane, jeżeli kieruje się je do oznaczonej osoby fizycznej za pomocą środków komunikacji elektronicznej, w szczególności poczty e-mail. W literaturze wskazuje się jednak, że sam fakt udostępnienie adresu e-mail nadawcy wiadomości nie upoważnia go jeszcze do wysyłania informacji handlowych. Musi wystąpić jeszcze zgoda na otrzymywanie przekazu marketingowego.
Wypada nadmienić, że ustawodawca sankcjonuje jedynie wysyłanie niezamówionych informacji handlowych do oznaczonych osób fizycznych (w tym również prowadzących działalność gospodarczą jednoosobową). Jeżeli działasz jako spółka prawa handlowego i tego rodzaju wiadomości wpływają na skrzynkę podaną jako właściwą do kontaktu z klientami firmy, nie jest to działanie zabronione w świetle powołanego przepisu.
Otrzymuję niezamówione informacje handlowe i co dalej?
Ustawa o świadczeniu usług drogą elektroniczną uznaje niezamówioną informację handlową za czyn nieuczciwej konkurencji. W ślad za tym idzie możliwość dochodzenia kompleksowej ochrony na gruncie ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Poszkodowany może zgłosić cały katalog roszczeń, obejmujący m.in. żądanie zaniechania niedozwolonych działań i usunięcia ich skutków, złożenia oświadczenia w odpowiedniej treści i formie oraz naprawienia szkody, jeżeli doszło do jej wyrządzenia.
Jako przykład takiej sytuacji można odwołać się do wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie wyrokiem z dnia 15 lutego 2017 r., sygn. VI ACa 560/16), który uznał za niedopuszczalne uzależnienie zawarcia umowy pożyczki z konsumentem od wyrażenia zgody na otrzymywanie informacji handlowych. Działanie zostało potraktowane za naruszenie zbiorowych interesów konsumentów.
Czy niezamówiona informacja może prowadzić do naruszenia dóbr osobistych?
Dochodzenie odszkodowania na gruncie ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji w związku z otrzymywanym spamem może wydawać się lekko przesadzoną metodą obrony, ale nie jest to jedyny sposób.
W orzecznictwie sądów powszechnych wskazuje się też, że w określonych sytuacjach można mówić o naruszeniu dóbr osobistych. O jakich sytuacjach mowa? Przede wszystkim chodzi o otrzymywanie dużych ilości spamu, kiedy ich usuwanie staje się uciążliwe i czasochłonne (vide: Wyrok SR dla Warszawy – Woli w Warszawie z dnia 24 stycznia 2019 r. sygn. akt. I C 3136/17).
Naruszenie dóbr osobistych prowadzi do możliwości żądania na gruncie at. 23 i 24 kodeksu cywilnego m.in. zadośćuczynienia lub odszkodowania, jeżeli szkoda ma charakter majątkowy.
Odpowiedzialność karna za wysyłanie niezamówionej informacji handlowej
Ustawa o świadczeniu usług drogą elektroniczną przewiduje jeszcze jeden oręż do walki ze spamerami. Zgodnie z art. 24 tej ustawy przesyłanie niezamówionej informacji handlowej podlega karze grzywny. Ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego co oznacza, że na własną rękę trzeba dokonać zgłoszenia działania na posterunku Policji (pisemnie, ustnie do protokołu lub mailowo). W praktyce zawiadomienie ustnie wydaje się najmniej korzystnym wariantem, ponieważ może wiązać się nawet z kilkugodzinnym oczekiwaniem na przyjęcie zgłoszenia.
Sprawa jest prowadzona w oparciu o kodeks wykroczeń, więc nie należy oczekiwać, że nałożona kara będzie bardzo wysoka. Niemniej jednak w skrajnych przypadkach może sięgnąć nawet 5 tysięcy złotych.
Warto wspomnieć, że wykorzystanie adresu e-mail przedsiębiorcy może prowadzić również do naruszenia jego danych osobowych, jeżeli umożliwia identyfikację osoby fizycznej. A to już ryzyko znacznie poważniejszej odpowiedzialności na gruncie RODO.
Niezamówiona informacja handlowa a prawo telekomunikacyjne
Niezamówiona informacja handlowa jest penalizowana również na podstawie przepisów prawa telekomunikacyjnego. Wspomina o tym art. 172 prawa telekomunikacyjnego. Ustawodawca zadziałał tutaj bardzo podobnie jak w przypadku ustawy o świadczeniu usług drogą elektroniczną, uznając praktykę za naruszającą uczciwą konkurencję i jednocześnie karząc sprawcę grzywną. Prawo telekomunikacyjne odnosi się do telekomunikacyjnych urządzeń końcowych i automatycznych systemów wywołujących. Pierwsze z tych pojęć odnosi się zarówno do komputera, jak i smartfona.
Istotną różnicą między regulacją ustawy o świadczeniu usług drogą elektroniczną a tej zawartej w prawie telekomunikacyjnym jest możliwość powołania się w drugim przypadku na zakaz przez wszystkie podmioty działające na rynku, w tym spółki prawa handlowego.
Niezamówione informacje handlowe – Kancelaria Linke Kulicki
Jeśli regularnie otrzymujesz niezamówione informacje handlowe, reaguj! Obowiązujące przepisy przewidują skuteczne mechanizmy radzenia sobie z nachalnym spamem, niezależnie od tego czy działasz jako JDG czy prowadzisz spółkę. Pamiętaj, że Twoja zgoda zawsze musi być uprzednia względem wysyłanych informacji Jeśli potrzebujesz pomocy w realizacji przysługujących Ci uprawnień, skontaktuj się z nami. Kancelaria Linke Kulicki wspiera przedsiębiorców, świadcząc bieżącą pomoc prawną we wszystkich obszarach związanych z biznesem.