Brak spełnienia świadczenia pieniężnego w terminie uprawnia wierzyciela do podjęcia działań windykacyjnych. Kiedy nie przynoszą one skutku, niezbędne okazuje się skierowanie sprawy na drogę postępowania sądowego. Jak napisać pozew o zapłatę i uniknąć popularnych błędów?
Czym jest pozew o zapłatę i jakie wymagania musi spełniać?
Pozew o zapłatę to pismo inicjujące postępowanie sądowe. Może on dotyczyć każdego rodzaju nieuregulowanego terminowo świadczenia pieniężnego, niezależnie od tego czy jest to niezapłacona faktura czy zaległe wynagrodzenie pracownika. Każdy pozew o zapłatę musi spełnić dwa rodzaje warunków – ogólne, czyli takie same jak dla każdego pisma procesowego oraz szczególne.
Ogólne wymagania formalne pozwu
Wymagania formalne dla pism procesowych zostały określone w art. 126 k.p.c. i obejmują:
- oznaczenie sądu, do którego jest kierowane pismo;
- imiona i nazwiska lub nazwy stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników, w tym:
- oznaczenie miejsca zamieszkania lub siedziby stron, a w przypadku przedsiębiorców – adres do doręczeń;
- numer PESEL lub NIP powoda będącego osobą fizyczną, a w przypadku przedsiębiorców wpisanych do KRS – numer w tym rejestrze;
- oznaczenie rodzaju pisma (wystarczy wpisać określenie „pozew o zapłatę”);
- osnowę pisma, czyli jego merytoryczną treść;
- wskazanie faktów koniecznych dla rozstrzygnięcia i dowodów na ich poparcie;
- podpis strony albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika;
- wymienienie załączników, które powinny zostać dołączone do pozwu.
Wymagania szczególne pozwu
Każdy pozew, niezależnie od wymagań ogólnych, powinien spełniać warunki szczególne o których mowa w art. 187 k.p.c. Są to:
- dokładne określenie żądania, a w sprawach o prawa majątkowe także wartość przedmiotu sporu, chyba że żądanie opiewa na oznaczoną kwotę pieniężną;
- oznaczenie daty wymagalności roszczenia, czyli pierwszego dnia od którego dopuszczalne stało się podjęcie działań mających na celu wyegzekwowanie należności;
- wskazanie faktów uzasadniających żądanie, a jeśli powód wnosi pozew przed sąd inny, niż wynikałoby w właściwości ogólnej, również uzasadniających tę właściwość;
- informacja, czy strony podjęły próbę pozasądowego rozstrzygnięcia sporu lub mediacji albo wskazanie, dlaczego takich działań zaniechano.
Oczywiście wymienione elementy tworzą jedynie ramową konstrukcję pozwu. Powód może (i często dla powodzenia całego postępowania jest to zalecane) zamieścić w piśmie procesowym cały szereg innych elementów. Wśród nich można wymienić chociażby różnego wnioski o dopuszczenie różnego rodzaju dowodów (np. ze świadków, z dokumentu, z przesłuchania stron, z opinii biegłego), o zabezpieczenie powództwa lub o nadanie wyrokowi rygoru natychmiastowej wymagalności.
Jak określić właściwość sądu?
Właściwość rzeczowa wynika z art. 17 k.p.c. i stanowi, że sprawy o zapłatę należą do właściwości sądów rejonowych do kwoty 100 tysięcy złotych. Powyżej tej wartości spór będzie rozpatrywał sąd okręgowy.
Właściwość miejscową ustala się nieco trudniej. W postępowaniu cywilnym obowiązuje wprawdzie ogólne zasada actor sequitur forum rei, zgodnie z którą pozew należy złożyć do sądu właściwego według miejsca zamieszkania lub siedziby pozwanego. Warto jednak pamiętać, że ta zasada doznaje licznych wyjątków w postaci właściwości wyłącznej lub przemiennej, a niekiedy także umownej (zwłaszcza w relacjach B2B).
Dobrym przykładem wyjątku od zasady ogólnej jest właściwość określona w art. 34 k.p.c., która pozwala na wytoczenie powództwa m.in. o wykonanie umowy oraz o odszkodowanie z tytułu jej niewykonania lub nienależytego wykonania przed sąd miejsca jej wykonania.
Korzystając z możliwości wyboru sądu właściwego do rozpoznania sprawy powód może znacząco ułatwić sobie prowadzenie procesu, m.in. poprzez ograniczenie konieczności pokonywania długiego dystansu dzielącego siedzibę firmy od sądu przed każdą rozprawą.
Oznaczenie wartości przedmiotu sporu
Wartość przedmiotu sporu to po prostu kwota, jakiej zapłaty powód domaga się od pozwanego. Jej określanie rządzi się jednak swoimi prawami Obejmuje ona kwotę główną świadczenia, ale nie wlicza się do niej kwot ubocznych, jak odsetki, pożytki czy koszty dochodzone obok kwoty głównej. Należy podać ją w pozwie zaokrąglając do pełnego złotego oraz w walucie polskiej.
Warto wspomnieć, że dochodząc kilku kwot należy zsumować ich wartość. W przypadku żądania zasądzenia kwoty za świadczenia powtarzające się, wartość przedmiotu sporu stanowi suma świadczeń za jeden rok, a w przypadku krótszego okresu, za okres sporny.
Jeżeli pozew o zapłatę jest wytaczany w sprawie pracowniczej, wartość przedmiotu sporu określa się:
- przy umowach na czas określony – suma wynagrodzenia za okres sporny, ale nie więcej niż za 1 rok;
- przy umowach na czas nieokreślony – suma wynagrodzeń za okres jednego roku.
Należy pamiętać, aby wartość przedmiotu sporu oznaczyć możliwie dokładnie, ponieważ przepisy pozwalają na skontrolowanie wartości przedmiotu sporu przez sąd, a także zakwestionowania jej przez pozwanego.
Jak wykazać podjęcie próby polubownego rozwiązania sporu?
Stosownie do brzmienia art. 187 §1 pkt 3 k.p.c. powód musi wykazać, że strony podjęły próbę mediacji albo inną formę pozasądowego rozwiązania sporu. W sprawach o zapłatę takie działanie przybiera najczęściej postać wezwania do zapłaty. To pismo, w którym wierzyciel domaga się do dłużnika spełnienia (wymagalnego!) świadczenia. Powinno ono zawierać następujące elementy:
- oznaczenie wierzyciela i dłużnika;
- precyzyjne określenie zobowiązania, którego nie spełnił dłużnik wraz ze wskazaniem terminu wymagalności świadczenia;
- kwotę należności wraz z ustawowymi odsetkami;
- termin w jakim ma nastąpić zapłata oraz numer rachunku bankowego wierzyciela.
Z reguły częścią wezwania do zapłaty jest też wskazanie kroków jakie podejmie wierzyciel, jeżeli wezwanie do zapłaty nie spowoduje zapłaty. Przede wszystkim rodzi to możliwość skierowania sprawy na drogę postępowania sądowego. W treści pisma warto także poinformować dłużnika o dokonaniu zgłoszenia do KRD w przypadku braku uregulowania zaległości.
Wezwanie do zapłaty najlepiej wysłać listem poleconym za potwierdzeniem odbioru. Dzięki temu nadawca będzie dysponował dowodem na to, w jakiej dacie i kto podjął korespondencję.
Przepisy nie nakazują wielokrotnego wzywania dłużnika do zapłaty, choć wierzyciel może z takiej możliwości skorzystać, jeśli np. liczy na utrzymanie dobrych stosunków biznesowych. Dla skuteczności wytoczenia powództwa w zupełności wystarczy dokonanie jednokrotnego wezwania. Wierzyciel powinien monitorować termin wymagalności świadczenia. Jeśli skieruje wezwanie do dłużnika przed jego upływem, taki monit będzie nieskuteczny.
W jakim terminie można złożyć powództwo do sądu?
Wierzyciel nie ma obowiązku, aby kierować sprawę na drogę sądową w możliwie najkrótszym terminie, choć może to okazać się korzystne np. ze względu kompletności materiału dowodowego (z biegiem czasu kolejne dokumenty w przedsiębiorstwie są utylizowane, a świadkowie zapominają szczegóły zdarzenia).
Granicę czasową dla wytoczenia powództwa wyznacza termin przedawnienia. Jego upływ powoduje, że dłużnik staje się uprawniony do podniesienia zarzutu przedawnienia, a wierzyciel – choć nadal może z powództwem wystąpić, musi liczyć się z ryzykiem oddalenia żądania i przegrania procesu.
Jak długie są terminy przedawnienia?
Terminy przedawnienia mogą być różne. Zasadą jest termin 6-letni, a dla roszczeń związanych z działalnością gospodarczą oraz roszczeń okresowych – 3-letni. Można jednak spotkać się z krótszymi terminami przedawnienia. Dla umów zlecenia i o dzieło wynosi on 2 lata, a dla zleceń przewozowych – zaledwie 1 rok.
Dodatkowo kodeks cywilny wprowadza wyjątki w zakresie obliczania terminu przedawnienia wprowadzając instytucję zawieszenia, przerwania oraz wstrzymania zakończenia terminu przedawnienia.
Warto zwrócić uwagę, że obecnie zawezwanie do próby ugodowej oraz mediacje nie przerywają już biegu terminu przedawnienia, a jedynie go zawieszają. Oznacza to, że po zakończeniu mediacji lub postępowania pojednawczego biegnie on w dalszym ciągu, co stwarza ryzyko przedawnienia się roszczenia.
Ile kosztuje wytoczenie powództwa?
Wytoczenie powództwa wymaga wniesienia opłaty sądowej od pozwu. Wprawdzie przepisy przewidują możliwość zwolnienia z niej powoda, ale jest to wyjątek od reguły. Wysokość opłaty uzależniona jest od wartości przedmiotu sporu.
Samodzielne sporządzenie pozwu to trudne zadanie, a błędy w tym zakresie mogą doprowadzić nie tylko do zwrotu pisma procesowego, ale w skrajnych sytuacjach nawet do oddalenia powództwa. Dlatego warto zlecić prowadzenie postępowania sądowego kancelarii prawnej. Specjaliści z zespołu Linke Kulicki opracują taktykę procesową odpowiadającą okolicznościom konkretnej sprawy, a także zadbają o reprezentację klienta i zabezpieczenie jego interesów przed sądem.