Prawo autorskie

Kancelaria prawa autorskiego

Czym jest prawo autorskie?

Zgodnie ze słownikiem języka polskiego to przepisy prawne określające uprawnienia przysługujące autorowi dzieła artystycznego, literackiego lub naukowego. By uszczegółowić czym jest prawo autorskie warto spojrzeć do ustawy o prawie autorskim i prawach pochodnych. Określa ona, że przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia.

Ten opis stanowi również definicję legalną utworu. Oznacza to, że prawo autorskie przysługuje twórcy zarówno filmu, obrazu, rzeźby jak i gry komputerowej. Prawem autorskim mogą być również objęte utwory wykonane w ramach stosunku pracy np. projekt samochodu wykonany przez inżyniera jest utworem, a twórcy przysługują względem niego prawa autorskie, ale nie każda ich postać. Prawa autorskie nie mają jednolitego charakteru i możemy wyróżnić ich dwa rodzaje: prawa osobiste i prawa majątkowe. Te pierwsze bywają również nazywane niemajątkowymi.

Prawnik prawo autorskie

Jakiego rodzaju utwory są przedmiotem prawa autorskiego?

Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych dotyczy ochrony prawnej utworów. Często powstaje pytanie czy każdy efekt prac człowieka podlega ochronie prawnoautorskiej. Takie pytanie zadają sobie w szczególności przedsiębiorcy, który odpowiedzialnie chcą podejść do tematu ochrony własności intelektualnej w swojej firmie.

Prawo autorskie chroni jedynie utwory. W rozumieniu prawa utwór to każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia.

Utworem w rozumieniu prawa autorskiego jest także jego nieukończona postać. Co ważne, ochrona przysługuje twórcy od momentu stworzenia utworu, bez konieczności spełniania dodatkowych formalności. Ochrona obowiązuje “z mocy prawa”. Nie trzeba więc składać żadnych wniosków np. do Urzędu Patentowego RP aby uzyskać ochronę swojego utworu.

Co nie jest utworem? Ustawa o prawie autorskim jasno wskazuje, że nie podlegają ochronie prawnoautorskiej odkrycia, idee, procedury, metody i zasady działania oraz koncepcje matematyczne.

Dodatkowo utworu nie stanowią:

  1. akty normatywne lub ich urzędowe projekty;
  2. urzędowe dokumenty, materiały, znaki i symbole;
  3. opublikowane opisy patentowe lub ochronne;
  4. proste informacje prasowe.

Prawo autorskie wskazuje na szereg przykładów utworów. Należy jednak pamiętać, że nie jest to zamknięty katalog rodzajów utworów podlegających ochronie. Są to jedynie przykłady. Do takich należą utwory:

  1. wyrażone słowem, symbolami matematycznymi, znakami graficznymi (literackie, publicystyczne, naukowe, kartograficzne oraz programy komputerowe);
  2. plastyczne;
  3. fotograficzne;
  4. lutnicze;
  5. wzornictwa przemysłowego;
  6. architektoniczne, architektoniczno-urbanistyczne i urbanistyczne
  7. muzyczne i słowno-muzyczne;
  8. sceniczne, sceniczno-muzyczne, choreograficzne i pantomimiczne;
  9. audiowizualne (w tym filmowe).

Komu przysługuje prawo do utworu? Prawo autorskie zasadniczo przysługuje twórcy, czy osobie, która dany utwór stworzyła. Prawo autorskie zakłada, że twórcą jest osoba, której nazwisko w tym charakterze uwidoczniono na egzemplarzach utworu lub której autorstwo podano do publicznej wiadomości w jakikolwiek inny sposób w związku z rozpowszechnianiem utworu.

Utwory pracownicze są szczególnym rodzajem utworów. Chodzi o utwory wykonane przez pracownika pozostającego w stosunku pracy (umowa o pracę) w ramach wykonywania swoich obowiązków pracowniczych. Wtedy zgodnie z prawem autorskim:

Jeżeli ustawa lub umowa o pracę nie stanowią inaczej, pracodawca, którego pracownik stworzył utwór w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy, nabywa z chwilą przyjęcia utworu autorskie prawa majątkowe w granicach wynikających z celu umowy o pracę i zgodnego zamiaru stron.

Prawo autorskie - Kancelaria Warszawa

Czym się różnią autorskie prawa majątkowe i autorskie prawa osobiste?

Prawa osobiste to bezpośrednie połączenie twórcy z jego dziełem i daje to możliwość podpisywania się pod nim własnym nazwiskiem lub do decydowania o losach dzieła. Osobiste prawa autorskie dzielą się na:

Prawa majątkowe dają możliwość czerpania korzyści majątkowych z wykonanego dzieła np. poprzez uprawnienie do sprzedaży kopii płyt z wykonaną przez siebie muzyką, decydowanie w jaki sposób i na jaką skalę utwór będzie rozpowszechniany.

Zarówno autorskie prawa osobiste, jak i autorskie prawa majątkowe powstają równocześnie wraz ze stworzeniem utworu.

Wracając do naszego inżyniera, który stworzył projekt samochodu w ramach stosunku pracy. Jemu będą przysługiwać jedynie osobiste prawa autorskie. Prawa autorskie majątkowe będą przysługiwać natomiast jego pracodawcy, a wynika to właśnie z tego, że projekt powstał w ramach stosunku pracy. Regulacją, która określa taki stan rzeczy jest art. 12 ust. 1 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Stanowi to wyjątek od art. 17, który stanowi, że to autorowi przysługuje prawo do otrzymywania wynagrodzenia za korzystanie z utworu.

Art. 16 ustawy określa, że autorskie prawa osobiste są niezbywalne i nieograniczone w czasie. W tym zakresie prawa majątkowe stanowią przeciwieństwo, ponieważ mogą być przenoszone na inne osoby np. poprzez sprzedaż lub dziedziczenie.

W dużym skrócie można określić, że osobiste prawo autorskie to prawo do ogłaszania, że jest się autorem danego dzieła, a majątkowe prawo autorskie umożliwia czerpanie korzyści majątkowych z danego dzieła. Można również dość ogólnie powiedzieć, że ogół praw autorskich przysługuje domyślnie autorowi dzieła, chyba że ma zastosowanie wyjątek pochodzący z ustawy lub umowy.

Prawo autorskie - Prawnik

Czym są pola eksploatacji utworu?

Z utworami, o których mówi ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych łączy się pojęcie pól eksploatacji. W umowach, które zawierają przeniesienie autorskich praw majątkowych do utworów lub udzielenie licencji (czyli prawa do korzystania z utworu) należy obowiązkowo wskazać na jakich polak eksploatacji te prawa się przenosi lub na jakich polach eksploatacji udziela się licencji.

Prawo autorskie w art. 17 wskazuje, że:

“(…) twórcy przysługuje wyłączne prawo do korzystania z utworu i rozporządzania nim na wszystkich polach eksploatacji oraz do wynagrodzenia za korzystanie z utworu.”

Czym są pola eksploatacji? Pole eksploatacji można zdefiniować jako konkretny sposób wykorzystania dzieła (utworu). Dlatego też mówi się o wielu polach eksploatacji a nie o jednym polu eksploatacji gdyż zazwyczaj konkretny utwór można wykorzystywać na różny sposób.

Przede wszystkim należy pamiętać, że w żadnym akcie prawnym, także w ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych, nie została wymieniona pełna lista pól eksploatacji. Prawo autorskie wskazuje jedynie podstawowe pola eksploatacji, co nie oznacza, że w umowach nie można wskazać innych.

Zgodnie z art. 50 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych:

Odrębne pola eksploatacji stanowią w szczególności:

  1. w zakresie utrwalania i zwielokrotniania utworu – wytwarzanie określoną techniką egzemplarzy utworu, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
  2. w zakresie obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono – wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy;
  3. w zakresie rozpowszechniania utworu w sposób inny niż określony w pkt 2 – publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym.

Kim jesteśmy?

Poznaj nas lepiej
Radca Prawny dr Marek Porzeżyński / Radca prawny Warszawa / Prawnik Warszawa / Kancelaria Linke Kulicki
Marek Porzeżyński
Radca prawny | Partner

Doktor nauk prawnych, MBA, CIPP/E, Radca prawny i Partner w Kancelarii Linke Kulicki. Adiunkt na Wydziale Administracji i Nauk Społecznych Politechniki Warszawskiej. Ukończył studia MBA - Innovation and Data Analysis organizowane przez IPI PAN wraz z Utah Valley University. Audytor wewnętrzny systemu zarządzania bezpieczeństwem informacji. Specjalista z zakresu własności intelektualnej i prawa nowych technologii ze szczególnym uwzględnieniem ochrony danych osobowych i cyberbezpieczeństwa. Od ponad dekady doradza Klientom w zakresie swojej specjalizacji oraz uczestniczy w transakcjach na rynku nowych technologii. Doświadczenie zdobywał w największych międzynarodowych i polskich kancelariach prawnych. Autor ponad 50 publikacji naukowych, w tym monografii "Zdolność patentowa programów komputerowych". Wykładowca wielu uczelni publicznych, jak również prywatnych. Prelegent na wielu konferencjach naukowych i branżowych, keynote speeker. Popularyzator wiedzy na temat prawa własności intelektualnej.

Zobacz pełen profil >

Testymoniale

Sprawdź, co mówią o nas nasi klienci

Polecam Kancelarię Prawną Linke Kulicki w sprawach doradztwa związanego z umowami IT. Kancelaria dysponuje specjalistami, którzy doskonale rozumieją specyfikę branży i są w stanie szybko opracować adekwatną strategię działania. Dodatkowo, w swoich rekomendacjach Kancelaria zachowuje wysoką dojrzałość, wchodzi w rolę mediatora oraz stara się znajdować rozwiązania zadowalające wszystkie strony, dzięki czemu tworzy szansę zakończenia negocjacji sukcesem.

prawnik IT Warszawa
Łukasz Karwacki
Sunscrapers, CEO

Razem z Kancelarią Prawną Linke Kulicki tworzyliśmy wiele umów wdrożeniowych dla naszego software house’u. Zawsze profesjonalnie, z dbałością o szczegóły i komentarzem, co dane postanowienie oznacza. Cenimy ich proaktywną postawę, zrozumienie naszego biznesu i wzorcową komunikację.

prawnik IT Warszawa
Robert Krajewski
Ideamotive, CEO

Kancelaria Prawna Linke Kulicki posiada duże doświadczenie w praktycznych aspektach kontraktacji prac IT. Dzięki jego pomocy udało nam się wyjść z impasu negocjacyjnego dotyczącego praw własności, procedur odbioru prac oraz warunków utrzymania.

prawnik IT Warszawa
Michał Pietrucha
EngineArch, Partner

Kancelaria Prawna Linke Kulicki od dawna obsługuje CodeApps zarówno jeśli chodzi o przygotowanie umów, jak i wsparcie merytoryczne. Jesteśmy bardzo zadowoleni z tej współpracy, która od początku przebiega bardzo profesjonalnie. Łukasz rozumie specyfikę naszej branży i jest dla nas dostępny zawsze, gdy go potrzebujemy.

prawnik IT Warszawa
Michał Molenda
CodeApps, CEO

W Kancelarii Linke Kulicki znaleźliśmy wszystko to, czego startupy potrzebują we współpracy z prawnikiem. Dla startującego biznesu, być albo nie być zależy często od odpowiedniej reakcji czy umiejętności doradzenia, zwłaszcza w zakresie transgranicznych umów. Łukasz Kulicki jest wsparciem, na którego doświadczenie i wiedzę zawsze możemy liczyć.

Grzegorz Kanka
Cognitum, CEO