Fundacja rodzinna to stosunkowo nowy twór w polskim porządku prawnym. Jest osobą prawną, której zasadniczym celem jest gromadzenie i pomnażanie majątku rodzinnego oraz zapewnienie przejrzystych zasad sukcesji na kolejne pokolenia. Podmiotem o kluczowym znaczenie z punktu widzenia założenia fundacji, a także jej funkcjonowania – przynajmniej na początkowym etapie – jest fundator. Jakie zadania ma fundator w fundacji rodzinnej?
Kto może być fundatorem?
Fundatorem fundacji rodzinnej może być wyłącznie osoba fizyczna, która posiada pełną zdolność do czynności prawnych. Składa ona oświadczenie o ustanowieniu fundacji przed notariuszem albo w testamencie. Przepisy ustawy o fundacji rodzinnej dopuszczają możliwość założenia fundacji przez kilku fundatorów, jeżeli składają oni oświadczenie przed notariuszem. Jeśli oświadczenie ma znaleźć się w testamencie, fundator może być wyłącznie jeden.
Prawa i obowiązki fundatora są niezbywalne. Może on jednak przenieść je na inną osobę i upoważnić ją do pełnienia swoich kompetencji osobę trzecią. Jeżeli założycieli fundacji rodzinnej jest kilku, wykonują oni swoje obowiązki wspólne, chyba że statut osoby prawnej stanowi inaczej.
Należy wyraźnie zaznaczyć, że fundator jest podmiotowo całkowicie oderwany od fundacji, którą tworzy. Może oczywiście zasiadać w jej organach, ale nie musi tak być. Nie odpowiada też za zobowiązania fundacji rodzinnej. Zachowuje jednak prawo do kierowania do niej uwag, zaleceń lub opinii w zakresie kierunków zarządzania kapitałem. Jeżeli fundatorów jest kilku to do celów związanych ze zwolnieniem od opodatkowania oblicza się udział majątku każdego założyciela w odniesieniu do całości majątku fundacji.
Sprawdź dlaczego warto założyć fundację rodzinną z naszą kancelarią 👉 https://linkekulicki.pl/oferta/fundacja-rodzinna/.
Najważniejsze prawa i obowiązki fundatora
Ustanowienie fundacji rodzinnej to pierwsze, ale z pewnością nie ostatnie działanie, jakie ma podjąć fundator. O czym jeszcze należy pamiętać?
Reprezentacja fundacji rodzinnej
Po założeniu fundacji rodzinnej a przed jej wpisem do rejestru prowadzonego przez Sąd Okręgowy w Piotrkowie w obrocie istnieje fundacja rodzinna w organizacji. Jest ona już w pełni samodzielnym podmiotem, który może nabywać prawa, zaciągać zobowiązania, a także występować przed sądem. Na tym etapie fundator odpowiada za działania fundacji. Ma również prawo do powołania swojego pełnomocnika. W określonych sytuacjach jego kompetencje w zakresie reprezentacji może realizować zarząd fundacji rodzinnej.
Chcesz porozmawiać na temat założenia fundacji rodzinnej? Zadzwoń do nas 👉 +48 789 178 462.
Ustalenie statutu
Na fundatorze ciąży obowiązek ustalenia brzmienia statutu fundacji rodzinnej. Dokument organiczny powinien być sporządzony w formie aktu notarialnego i określać m.in.:
- nazwę, siedzibę i szczegółowy cel fundacji rodzinnej;
- beneficjenta, zakres jego uprawnień oraz sposób wyłaniania;
- zasady prowadzenia listy beneficjentów;
- czas trwania fundacji, jeśli jest oznaczony;
- wartość funduszu założycielskiego.
Oprócz elementów obligatoryjnych w statucie mogą znaleźć się elementy fakultatywne, jak np. zasady współpracy i współdziałania organów, okoliczności dotyczące rozwiązania fundacji rodzinnej czy wytyczne dotyczące inwestowania majątku osoby prawnej.
Staranne sformułowanie poszczególnych elementów statutu ma kluczowe znaczenie dla dalszego funkcjonowania fundacji rodzinnej, dlatego warto skonsultować wszelkie wątpliwości z profesjonalistami, którzy doradzą, w jaki sposób można należycie zabezpieczyć interesy podmiotu.
Więcej na temat statutu w fundacji rodzinnej 👉 Statut fundacji rodzinnej – jak go napisać i co powinien zawierać?
Wniesienie mienia na pokrycie funduszu założycielskiego
Kolejnym etapem działań fundatora jest wniesienie mienia na pokrycie funduszu założycielskiego. Wartość tego mienia nie może być mniejsza niż 100 tysięcy złotych. Musi też w całości pochodzić od fundatora. Nie może dojść do sytuacji, kiedy fundusz założycielski pokryje wstępny lub zstępny fundatora albo jeszcze inna osoba. Obowiązujące przepisy nie precyzują, jakie dokładnie składniki majątkowe można wnieść tytułem pokrycia kapitału początkowego. Może to być prawo własności, udziały w spółkach czy aktywa własności przemysłowej, jak znak towarowy.
Powołanie członków organów fundacji rodzinnej
Na fundatorze ciąży obowiązek ustanowienia członków organów zakładanej osoby prawnej, zarządu, zgromadzenia beneficjentów, a opcjonalnie także rady nadzorczej. Członkowie zarządu są ustanawianiu i odwoływani przez fundatora, chyba że co innego zostało wskazane w statucie. W przypadku ustanawiania osoby prawnej w testamencie, fundator określa skład pierwszego zarządu. Do roli fundatora należy też ustanowienie zgromadzenia beneficjentów, w którym zasiadają wszystkie osoby wskazane w statucie, minimum jedna. Ustanowienie rady nadzorczej jest fakultatywne, chyba że beneficjentów w fundacji rodzinnej jest więcej niż 25. W takiej sytuacji organ trzeba powołać.
Zgłoszenie fundacji rodzinnej do rejestru sądowego
Ostatnim etapem działań fundatora jest złożenie zgłoszenia rejestracyjnego wraz z załącznikami do Sądu Okręgowe w Piotrkowie Trybunalskim, który prowadzi rejestr fundacji rodzinnych. Jeżeli osoba prawna została ustanowiona w testamencie, zgłoszenia dokonuje zarząd i musi być ono podpisane przez wszystkich jego członków.
Wniosek przesyłany do sądu powinien być uzupełniony o następujące załączniki:
- nazwę, siedzibę i adres fundacji rodzinnej;
- wysokość funduszu założycielskiego;
- dane członków organów;
- imię i nazwisko oraz dane fundatora, jeżeli jest on uprawniony do powoływania członków zarządu;
- czas trwania fundacji, jeżeli jest oznaczony.
Podstawowym formularzem mającym znaczenie z punktu widzenia rejestracji jest RFR-W.
Likwidacja fundacji rodzinnej a rola fundatora
Rola fundatora będzie widoczna również na etapie likwidacji osoby prawnej. Dojdzie do niej, jeżeli w terminie 6 miesięcy od dnia sporządzenia aktu założycielskiego albo ogłoszenia testamentu nie zgłoszono podmiotu do sądu rejestrowego, a fundacji rodzinna w organizacji nie jest w stanie zaspokoić roszczeń beneficjentów oraz osób trzecich. W takiej sytuacji fundator powołuje likwidatorów. W ostateczności może to zrobić zgromadzenie beneficjentów albo sąd rejestrowy.
O czym warto pamiętać, stabilizując pozycję fundatora?
W treści statutu warto zawrzeć kompetencję fundatora do powoływania i odwoływania członków poszczególnych organów. Jeszcze inną zmianą jest zastrzeżenie wyłącznych uprawnień fundatora do przeprowadzania zmian statutu. Dzięki temu zachowuje on ostatecznie wpływ na zasady funkcjonowania osoby prawnej.
Oczywiście fundator nie musi mieć zapewnionej roli „kierownika” i zarządcy fundacji rodzinnej. Często takie osoby celowo odsuwają się na bok z odpowiedzialnych funkcji decyzyjnych. Należy jednak pamiętać, że nawet ograniczenie partycypacji fundatora do minimum nie ogranicza jego prawa do kierowania w stronę fundacji tzw. side letters, czyli różnego rodzaju stanowisk dotyczących np. kierunku inwestowania majątku.
Czy fundacja odpowiada za zobowiązania fundatora?
Podobnie jak fundator nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania fundacji rodzinnej (wyjąwszy etap organizacyjny), zależność ta działa także w drugą stronę. Fundacja zasadniczo nie odpowiada za zobowiązania fundatora za wyjątkiem odpowiedzialności natury alimentacyjnej. W takiej jednak sytuacji powództwo w pierwszej kolejności powinno być skierowane do fundatora, a sama fundacja rodzinna ponosi odpowiedzialność do wysokości wartości wniesionych przez niego składników majątku według stanu na dzień ich wniesienia.
Nasza kancelaria zajmuje się zakładaniem i bieżącą obsługą prawną fundacji rodzinnych. Naszym klientom pomagamy przeprowadzić krok po kroku rejestrację fundacji, przeprowadzimy audyt składników majątkowych fundatora, a także ustabilizujemy jego pozycję poprzez odpowiednie postanowienia w statucie. Doniosła rola jaką fundator odgrywa w fundacji rodzinnej powoduje, że należy szczególnie zadbać o jego sytuację. To on bowiem dba o kierunki rozwoju podmiotu i określa zasady sukcesji.