Przepisy o funkcjonowaniu fundacji rodzinnej obowiązują już od 22 maja 2023 roku. Zarejestrowano już nieco ponad 1000 tego rodzaju podmiotów co pokazuje, że przeniesienie na polski grunt rozwiązań znanych chociażby z prawodawstwa Liechtensteinu cieszy się sporą popularnością. Przyjrzyjmy się jak – krok po kroku – wygląda zakładanie fundacji rodzinnej.
Jakie korzyści płyną z założenia fundacji rodzinnej?
Fundacja rodzinna daje szansę na zabezpieczenie zgromadzonego przez lata rodzinnego majątku przed rozdrobnieniem. W ten sposób fundator może zaplanować sukcesję na kolejne pokolenia wycofując się z aktywnego prowadzenia biznesu przy jednoczesnym zachowaniu dochodów. Nadal możliwe jest efektywne pomnażanie aktywów, ale nie ma ryzyka, że ulegną one np. upłynnieniu wskutek sporu między spadkobiercami.
Konstrukcja fundacji rodzinnej przypomina nieco spółkę prawa handlowego. Obowiązujące przepisy ustawy o fundacji rodzinnej przyznają jej status osoby prawnej co oznacza oddzielenie spraw biznesowych od prywatnych i samodzielną odpowiedzialność fundacji rodzinnej za zaciągnięte zobowiązania. Jednocześnie działa ona w obrocie we własnym imieniu, mogąc nabywać prawa, zaciągać zobowiązania, zatrudniać pracowników czy występować przed sądem. Taka integralność i samodzielność podmiotowa daje duże bezpieczeństwo i ułatwia zbudowanie silnej, rodzinnej marki na kolejne dekady.
Sprawdź dlaczego warto założyć fundację rodzinną z naszą kancelarią 👉 https://linkekulicki.pl/oferta/fundacja-rodzinna/.
Etapy zakładania fundacji rodzinnej
Kolejne etapy zakładania fundacji rodzinnej zostały wymienione przez ustawodawcę w art. 21 ustawy o fundacji rodzinnej i obejmują:
- złożenie oświadczenia o ustanowieniu fundacji rodzinnej w akcie założycielskim albo w testamencie;
- ustalenie statutu;
- sporządzenie spisu mienia;
- ustanowienie organów fundacji;
- wniesienie funduszu założycielskiego;
- wpisanie do rejestru fundacji rodzinnych.
Jak widać jest to proces dosyć złożony, dlatego w razie wątpliwości co do realizacji poszczególnych etapów warto skorzystać ze wsparcia kancelarii prawnej. Chcesz porozmawiać na temat założenia fundacji rodzinnej? Zadzwoń do nas 👉 +48 789 178 462.
Złożenie oświadczenia o ustanowieniu fundacji
Oświadczenie o ustanowieniu fundacji składa fundator. Musi mieć ono formę aktu notarialnego niezależnie od tego, czy znajdzie się w testamencie, czy też nie. Fundatorem może być każda pełnoletnia osoba fizyczna, która dysponuje pełną zdolnością do czynności prawnych.
Przepisy przewidują możliwość utworzenia fundacji przez kilku fundatorów, ale w takiej sytuacji dopuszczalne jest wyłącznie złożenie zwykłego oświadczenia o ustanowieniu fundacji. W trybie testamentowym fundator może być tylko jeden, co wynika z zakazu sporządzania testamentów wspólnych. Taki dokument może zawierać rozporządzenia wyłącznie jednego spadkodawcy.
Kim jest fundator w fundacji rodzinnej i kto może nim zostać? 👉 https://linkekulicki.pl/fundator-fundacji-rodzinnej/.
Ustalenie statutu fundacji
Drugim etapem jest ustalenie statutu fundacji. Określa on zasady funkcjonowania osoby prawnej, kompetencje organów i relacje między nimi. Musi czynić zadość formie aktu notarialnego. Treść statutu określa fundator i musi w nim zawrzeć następujące elementy:
- nazwę fundacji rodzinnej;
- siedzibę fundacji rodzinnej;
- szczegółowy cel fundacji rodzinnej;
- wskazanie beneficjenta lub sposób jego określana oraz zakres przysługujących beneficjentowi uprawnień;
- zasady prowadzenia listy beneficjentów;
- zasady, w tym szczegółowy tryb zrzekania się uprawnień przez beneficjenta;
- czas trwania fundacji rodzinnej, jeżeli jest on oznaczony;
- wartość funduszu założycielskiego;
- zasady powoływania i odwoływania oraz prawa i obowiązki członków organów fundacji oraz zasady jej reprezentacji;
- podmiot uprawniony do zatwierdzania czynności zarządu fundacji rodzinnej;
- beneficjentów uprawnionych do uczestnictwa w zgromadzeniu beneficjentów;
- zasady zmiany statutu;
- przeznaczenie mienia fundacji rodzinnej po jej rozwiązaniu oraz osoby uprawnionego do majątku.
Oczywiście jest to wyłącznie lista obligatoryjnych postanowień statutu. Nie ma przeszkód, aby rozbudować go bardziej, dopasowując brzmienie dokumentu do potrzeb fundatora i założeń rodzinnego biznesu. W szczególności statut może zawierać postanowienia dotyczące zasad współpracy między poszczególnymi organami, okoliczności rozwiązania fundacji rodzinnej, wytyczne dotyczące inwestowania majątku fundacji rodzinnej oraz możliwość tworzenia jednostek terenowych fundacji rodzinnej.
Prawidłowe sformułowanie brzmienia statutu ma kluczowe znaczenie dla funkcjonowania fundacji rodzinnej. Warto o to zadbać już na samym początku, ponieważ ewentualne zmiany stają się skuteczne dopiero z chwilą ich wpisania do rejestru fundacji rodzinnych.
Więcej na temat statutu w fundacji rodzinnej 👉 Statut fundacji rodzinnej – jak go napisać i co powinien zawierać?
Sporządzenie spisu mienia
Kolejnym obowiązkiem fundatora jest sporządzenie listy składników mienia składających się na fundusz założycielski. Jego aktualizacja oraz weryfikacja leży już jednak w gestii zarządu fundacji rodzinnej.
Wniesienie funduszu założycielskiego
Aby fundacja rodzinna mogła funkcjonować, potrzebuje majątku. W tym celu niezbędne jest wniesienie funduszu założycielskiego, który następnie może być pomnażany, m.in. poprzez prowadzenie działalności gospodarczej (w ograniczonym zakresie). Wartość tego funduszu musi wynosić minimum 100 tysięcy złotych.
Aktywa należy wnieść przed fundacji rodzinnej do rejestru, a jeżeli oświadczenie o utworzeniu fundacji było składane w testamencie, w terminie 2 lat od momenty wpisania fundacji rodzinnej do rejestru. Co może stanowić fundusz założycielski fundacji rodzinnej? Pod tym względem pojęcie mienia należy rozumieć bardzo szeroko. Obejmuje ono m.in. środki pieniężne, prawo własności ruchomości i nieruchomości, papiery wartościowe czy udziały w spółkach. Oczywiście w niektórych przypadkach (np. przeniesienia udziałów w spółce z o.o.) konieczne będzie spełnienie dodatkowych warunków wynikających z odrębnych przepisów.
Ważne, aby fundator dysponował tytułem prawnym uprawniającym go do zarządzania aktywami wchodzącymi w skład funduszu założycielskiego. Nie może wnieść ich inna osoba, działając za fundatora, np. małżonek lub zstępny.
Wpisanie fundacji do rejestru
Ostatnim etapem jest złożenie wniosku o wpis fundacji do rejestru fundacji rodzinnych prowadzonych przez Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim. Zasadniczo obowiązek ten obciąża fundatora, chyba że osoba prawna została ustanowiona w testamencie. W takiej sytuacji wniosek składa zarząd.
Ustanowienie organów fundacji rodzinnej
Nie można zapominać, że do prawidłowego funkcjonowania fundacji rodzinnej niezbędne jest ustanowienie jej organów. Ustawa wymienia zarząd, zgromadzenie beneficjentów oraz radę nadzorczą.
Zarząd pełni funkcję wykonawczą. Zajmuje się on przede wszystkim prowadzeniem spraw fundacji oraz jej reprezentacją oraz realizuje cele fundacji. Prowadzi też listę beneficjentów, a także spełnia świadczenia na rzecz beneficjentów.
Zgromadzenie beneficjentów to organ uchwałodawczy. Uczestniczą w nim wszyscy beneficjenci wskazani w statucie. Do zadań zgromadzenia beneficjentów należy podejmowanie uchwał w sprawach wskazanych w treści ustawy lub statutu. Jest to m.in. rozpatrzenie i zatwierdzenie sprawozdania finansowego czy udzielenie członkom organów fundacji absolutorium z wykonywanych czynności.
Rada nadzorcza realizuje funkcje doradcze oraz nadzorcze w stosunku do zarządu. Statut może też rozszerzać jej kompetencje, np. na konieczność uzyskania zgody rady nadzorczej na określone działania zarządu. Co do zasady jest ona organem fakultatywnym, chyba że liczba beneficjentów przekracza 25. Kadencja rady nadzorczej wynosi 5 lat, chyba że co innego zostało określone w statucie.
Powołania i odwołania członków zarządu i rady nadzorczej dokonuje fundator, chyba że statut stanowi inaczej. Po jego śmierci członków zarządu wybiera rada nadzorcza lub zgromadzenie beneficjentów, zaś członków rady nadzorczej – zgromadzenie beneficjentów. Nie ma możliwości łączenia ze sobą funkcji członka zarządu i rady nadzorczej.
Fundacja rodzinna może być efektywnym wehikułem pozwalającym na akumulację kapitału na przestrzeni kolejnych pokoleń oraz zadbanie o członków rodziny bez rozdrabniania majątku. Prawnicy z Kancelarii Linke Kulicki oferują wsparcie na każdym etapie jej funkcjonowania. Pomożemy Ci w opracowaniu koncepcji biznesowej dla fundacji rodzinnej, opracujemy niezbędną dokumentację i przeprowadzimy przez cały proces rejestracji, a także wykonamy audyt aktywów pod kątem ukształtowania funduszu założycielskiego. Oferujemy też bieżącą obsługę prawną fundacji rodzinnych.