Wprowadzenie do polskiego porządku prawnego fundacji rodzinnych spowodowało, że w obrocie prawnym i gospodarczym pojawił się zupełnie nowy typ osoby prawnej. Fundacje rodzinne zostały uznane przez ustawodawcę za konstrukcję zbliżoną do trustu, a to oznacza, że podlegają przepisom ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu. Nie oznacza to jednak, że od razu stają się instytucją obowiązaną. Jakie obowiązki ciążą na fundacjach rodzinnych na gruncie ustawy AML?
Czy fundacja rodzinna jest instytucją obowiązaną na gruncie ustawy AML?
Polski ustawodawca uznał fundacje rodzinne za instytucje prawne funkcjonujące na zasadzie zbliżonej do trustu. To czym jest trust, zostało wskazane w art. 2 ust. 2 pkt 24 ustawy AML.
Zgodnie z tym przepisem poprzez trust rozumie się regulowany przepisami prawa stosunek prawny wynikający ze zdarzenia prawnego, umowy lub porozumienia, w tym zespołu takich zdarzeń lub czynności prawnych, na podstawie którego dokonuje się przeniesienia własności lub przeniesienia wartości majątkowych na powiernika w celu sprawowania zarządu powierniczego oraz udostępniania tych wartości beneficjentom tego stosunku.
Co istotne jednak, sama fundacja rodzinna nie została wymieniona w obszernym katalogu instytucji obowiązanych. W praktyce oznacza to, że z jednej strony nie będzie ona zobowiązana do realizacji większości obowiązków obciążających instytucje obowiązane. Z drugiej jednak ciążą na niej obligacje obowiązujące trusty związane ze zgłaszaniem beneficjentów rzeczywistych do CRBR. Można więc powiedzieć, że ustawa o AML dotyczy fundacji rodzinnych jedynie częściowo, ale nadal odgrywa istotną rolę w ich funkcjonowaniu.
Znaczącym ułatwieniem jest fakt, że fundacja rodzinna nie musi stosować całej gamy środków bezpieczeństwa finansowego, wdrażać polityki AML czy szkolić personelu z zakresu procedur AML.
Sprawdź również 👉 Audyt fundacji rodzinnej – na czym polega i jaki jest jego cel?
Jak ustalić beneficjenta rzeczywistego fundacji rodzinnej?
Ustawa o fundacji rodzinnej posługuje się pojęciem beneficjenta, ustawa o AML zaś wykorzystuje termin „beneficjent rzeczywisty”. Trzeba jednak zaznaczyć, że oba określenia należy rozumieć zupełnie inaczej.
Beneficjentem w rozumieniu ustawy o fundacji rodzinnej jest osoba fizyczna lub organizacja pozarządowa, która zgodnie ze statutem może otrzymać świadczenie albo mienie po rozwiązaniu fundacji rodzinnej. Z kolei beneficjentem rzeczywistym jest osoba fizyczna sprawująca bezpośrednio lub pośrednio kontrolę nad klientem poprzez posiadane uprawnienia, które wynikają z okoliczności faktycznych lub prawnych, umożliwiające wywieranie decydującego wpływu na czynności lub działania podejmowane przez klienta lub każdą osobę fizyczną, w imieniu której nawiązywane są stosunki gospodarcze lub jest przeprowadzana transakcji okazjonalna.
Innymi słowy beneficjentem fundacji rodzinnej jest osoba, która otrzymuje od niej określone świadczenie. Beneficjentem rzeczywistym zaś ta, która rzeczywiście kieruje funkcjonowaniem osoby prawnej. Może być tak, że w określonych sytuacjach jedna osoba będzie pełniła obie role, ale nie należy ich ze sobą utożsamiać. O ile bowiem beneficjenci powinni znaleźć się przede wszystkim na liście beneficjentów prowadzonej przez zarząd fundacji rodzinnej, względem beneficjentów rzeczywistych przewidziano więcej obowiązków.
Beneficjenci fundacji rodzinnych muszą zostać wskazani w statucie osoby prawnej imiennie albo poprzez określenie podmiotowych kryteriów. Odpowiedzi na pytanie o to, jak ustalić beneficjenta rzeczywistego, udziela art. 2 ust. 2 pkt 1 lit b ustawy AML. Będzie nim:
- założyciel, w tym fundator fundacji rodzinnej;
- powiernik, w tym członek zarządu fundacji rodzinnej;
- nadzorca, w tym członek rady nadzorczej fundacji rodzinnej, jeżeli organ ten został ustanowiony;
- beneficjent, w tym beneficjent w rozumieniu ustawy o fundacji rodzinnej;
- inna osoba sprawująca kontrolę nad trustem;
- inna osoba o uprawnieniach lub obowiązkach zbliżonych do tych wskazanych powyżej.
Fundacje rodzinne a Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych
Zgodnie z art. 58 ustawy o AML trusty są zobowiązane do zgłaszania beneficjentów rzeczywistych do Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych (CRBR) oraz aktualizacji tych informacji. Obecnie art. 58 pkt 6 ustawy o AML przewiduje warunkowe zgłaszanie beneficjentów rzeczywistych do CRBR, ponieważ dotyczy ono wyłącznie tych podmiotów, w których powiernik lub osoba zajmujące równoważne stanowisko:
- ma miejsce zamieszkania lub siedzibą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
- nawiązuje stosunki gospodarcze lub nabywa nieruchomości na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w imieniu lub na rzecz trustu.
W momencie zakładania fundacji rodzinnej należy więc ustalić, czy podmiot będzie musiał zgłaszać beneficjentów rzeczywistych do CRBR. Może tak być, ale nie musi. Trudno powiedzieć czy taki kształt przepisów jest przejawem omyłki legislacyjnej, czy też celowym posunięciem ustawodawcy, który w ten sposób próbuje zachęcić osoby potencjalnie zainteresowane ugruntowaniem sukcesji do zakładania fundacji rodzinnych.
Jak dokonać zgłoszenia do CRBR?
Jeżeli fundacja rodzinna ma obowiązek zgłoszenia beneficjenta rzeczywistego, trzeba przekazać do CRBR zarówno dane tej osoby, jak i samej fundacji rodzinnej. Trust podaje takie dane, jak nazwa, forma organizacyjna, miejsce zamieszkania lub siedziba powiernika trustu czy numer fundacji rodzinnej nadany w rejestrze fundacji rodzinnych, a także numer NIP. Jeśli zaś chodzi o zakres danych beneficjentów rzeczywistych, zgodnie z art. 59 ust 2 ustawy o AML, obejmują one:
- imię i nazwisko;
- każde posiadane obywatelstwo;
- państwo zamieszkania;
- numer PESEL (datę urodzenia w przypadku nie nadania numeru PESEL);
- informację o uprawnieniach przysługujących beneficjentowi rzeczywistemu.
Za zgłoszenie beneficjentów rzeczywistych odpowiada zarząd fundacji. Obowiązku należy dochować w terminie 14 dni od dnia powstania obowiązku rejestrowego w tym zakresie. Rejestracji dokonuje się za pośrednictwem portalu podatkowego, witryny poświęconej CRBR. Zignorowanie obowiązków trustu w zakresie AML może skutkować nałożeniem bardzo wysokiej kary administracyjnej na podmiot!
Zakładając fundację rodzinną należy pamiętać nie tylko o zasadach sukcesji majątku, ale również na dochowaniu niezbędnych formalności. Kancelaria Linke Kulicki oferuje kompleksowe wsparcie w zakresie tworzenia i obsługi fundacji rodzinnych. Nasi specjaliści przeprowadzą audyt w zakresie obowiązków osoby prawnej na gruncie ustawy o AML i zadbają o dopełnienie obowiązków w zakresie zgłoszenia beneficjentów rzeczywistych do CRBR.