Łukasz Kulicki
RADCA PRAWNY | PARTNER
Radca prawny, Partner w Kancelarii Linke Kulicki specjalizującej się w obsłudze prawnej firm z sektora IT, nowych technologii i branży internetowej, a także podmiotów przechodzących transformację cyfrową. Specjalizuje się w negocjowaniu umów IT, w szczególności umów wdrożeniowych, umów na usługi IT (w tym chmurowych) i umów body leasingowych. Zajmuje się także doradztwem prawnym z zakresu ochrony danych osobowych (RODO), prawa e-commerce i własności intelektualnej.
Opublikowano:
W świecie umów i dokumentów prawnych często spotykamy się z terminem „niezwłocznie”. Pojawia się on w różnorodnych kontekstach: od umów handlowych (w tym także w branży IT), poprzez regulaminy świadczenia usług, aż po pisma urzędowe. Dla prawników termin ten jest chlebem powszednim, jednak dla przeciętnego czytelnika może stanowić źródło niepewności i wątpliwości interpretacyjnych. Co właściwie oznacza, że coś ma zostać wykonane „niezwłocznie”? Czy jest to równoznaczne z „natychmiast”? Jak długo można zwlekać z wykonaniem zobowiązania, by wciąż mieścić się w ramach „bezzwłocznego” działania? W tym artykule przyjrzymy się bliżej temu popularnemu terminowi, który – mimo swojej pozornej prostoty – może rodzić wiele praktycznych problemów interpretacyjnych.
Co na to przepisy?
Polskie przepisy nie proponują żadnej konkretnej definicji legalnej terminu “niezwłocznie”. I to pomimo tego, że wielokrotnie, tak w prawie cywilnym, karnym jak i administracyjnym polski ustawodawca się nim posługuje. Pozostając na gruncie przepisów Kodeksu cywilnego – bo to z nim mamy do czynienia w przypadku tworzenia, interpretowania, negocjowania i realizacji umów można znaleźć takie przykłady jak:
- Jeżeli oferent nie oznaczył w ofercie terminu, w ciągu którego oczekiwać będzie odpowiedzi, oferta złożona w obecności drugiej strony albo za pomocą środka bezpośredniego porozumiewania się na odległość przestaje wiązać, gdy nie zostanie przyjęta niezwłocznie.
- Oferta złożona w postaci elektronicznej wiąże składającego, jeżeli druga strona niezwłocznie potwierdzi jej otrzymanie.
- Użytkownik obowiązany jest dokonywać napraw i innych nakładów związanych ze zwykłym korzystaniem z rzeczy. O potrzebie innych napraw i nakładów powinien niezwłocznie zawiadomić właściciela i zezwolić mu na dokonanie potrzebnych robót.
- Zobowiązanie bezterminowe o charakterze ciągłym wygasa po wypowiedzeniu przez dłużnika lub wierzyciela z zachowaniem terminów umownych, ustawowych lub zwyczajowych, a w razie braku takich terminów niezwłocznie po wypowiedzeniu.
- Jeżeli termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania.
- Dłużnik dopuszcza się zwłoki, gdy nie spełnia świadczenia w terminie, a jeżeli termin nie jest oznaczony, gdy nie spełnia świadczenia niezwłocznie po wezwaniu przez wierzyciela.
- Jeżeli rzecz sprzedana ma wadę, kupujący może złożyć oświadczenie o obniżeniu ceny albo odstąpieniu od umowy, chyba że sprzedawca niezwłocznie i bez nadmiernych niedogodności dla kupującego wymieni rzecz wadliwą na wolną od wad albo wadę usunie.
- Gwarant jest obowiązany wykonać swoje obowiązki w terminie określonym w treści oświadczenia gwarancyjnego, a gdy go nie określono – niezwłocznie, ale nie później niż w terminie czternastu dni, licząc od dnia dostarczenia rzeczy przez uprawnionego z gwarancji, oraz dostarczyć mu rzecz na swój koszt do miejsca wskazanego w (…).
- Gdyby w wypadkach przewidzianych w dwóch artykułach poprzedzających zaszła konieczność znacznego podwyższenia wynagrodzenia kosztorysowego, zamawiający może od umowy odstąpić, powinien jednak uczynić to niezwłocznie i zapłacić przyjmującemu zamówienie odpowiednią część umówionego wynagrodzenia.
- Jeżeli materiał dostarczony przez zamawiającego nie nadaje się do prawidłowego wykonania dzieła albo jeżeli zajdą inne okoliczności, które mogą przeszkodzić prawidłowemu wykonaniu, przyjmujący zamówienie powinien niezwłocznie zawiadomić o tym zamawiającego.
- Kto zawodowo trudni się załatwianiem czynności dla drugich, powinien, jeżeli nie chce zlecenia przyjąć, zawiadomić o tym niezwłocznie dającego zlecenie.
- Przyjmujący zlecenie może powierzyć wykonanie zlecenia osobie trzeciej tylko wtedy, gdy to wynika z umowy lub ze zwyczaju albo gdy jest do tego zmuszony przez okoliczności. W wypadku takim obowiązany jest zawiadomić niezwłocznie dającego zlecenie o osobie i o miejscu zamieszkania swego zastępcy i w razie zawiadomienia odpowiedzialny jest tylko za brak należytej staranności w wyborze zastępcy.
- Jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia, wierzyciel powinien zawiadomić o tym niezwłocznie poręczyciela.
Niezwłocznie – bez nieuzasadnionego opóźnienia
Jak zwykle w przypadku gdy przepisy prawa wprost nie definiują jakiegoś terminu warto odnieść się do orzecznictwa.
I tak Sąd Najwyższy w jednym z wyroków (II CSK 293/06) wskazuje, że terminu „niezwłocznie” nie należy utożsamiać z terminem natychmiastowym, termin „niezwłocznie” oznacza bowiem termin realny.
W różnego rodzaju komentarzach, niekoniecznie z zakresu prawa cywilnego można spotkać się w kontekście niezwłoczności z takimi interpretacjami jak np. bezpośrednio po, zaraz po wykonaniu czegoś, w ciągu kilku dni, bez nieuzasadnionej zwłoki, bez niepotrzebnej zwłoki lub w możliwie najkrótszym czasie. Nie chodzi więc o natychmiastową realizację jakiejś czynności.
Skłonić należałoby się do interpretacji, że niezwłocznie oznacza w pierwszym możliwym terminie dla osoby zobowiązanej do wykonania czegoś. Możliwym dla niej w sposób obiektywny.