Blog prawniczy

Choć fundacje rodzinne istnieją w polskim porządku prawnym od stosunkowo niedawna, jest to konstrukcją ciesząca się dużą popularnością. Podobnie jak w przypadku „zwykłych” fundacji, stowarzyszeń, czy spółek prawa handlowego niekiedy pojawia się potrzeba zakończenia tego typu działalności. Przyjrzyjmy się, jak wygląda rozwiązanie i likwidacja fundacji rodzinnej.

Kiedy fundacja rodzinna ulega rozwiązaniu?

Zasady rozwiązywania i likwidacji fundacji rodzinnej zostały szczegółowo omówione w rozdziale 11. Ustawy o fundacjach rodzinnych. Przypadki, kiedy podmiot ten ulega rozwiązaniu, zostały wymienione enumeratywnie w art. 87 wspomnianego aktu prawnego. Zgodnie z tym przepisem rozwiązanie fundacji rodzinnej powoduje:

Wystąpienie okoliczności wskazanych w statucie

Najczęściej będzie to upływ czasu, na jaki została zawarta fundacja rodzinna, zrealizowanie założonego celu (lub też brak możliwości jego osiągnięcia) oraz trudności związane z dalszym funkcjonowaniem podmiotu, np. wskutek wewnętrznego konfliktu interesariuszy. Rozwiązanie następuje na mocy jednomyślnej uchwały zarządu.

Zarządzanie fundacją w sposób oczywiście sprzeczny z jej celami lub interesami beneficjentów

W tym punkcie będzie mieściło się np. konsekwentne nierealizowanie świadczeń na rzecz beneficjentów, czy też zarządzanie majątkiem fundacji sprzecznie z założeniami statutu i wolą fundatora fundacji rodzinnej.

Sytuacja, kiedy kontynuowanie fundacji rodzinnej z ważnych powodów jest niecelowe

O braku celowości w dalszym prowadzeniu fundacji można mówić np. w przypadku śmierci najważniejszych jej beneficjentów. Wówczas rozwiązanie następuje na mocy jednomyślnej uchwały zgromadzenia beneficjentów.

Zakończenie postępowania upadłościowego fundacji rodzinnej prowadzącej działalność gospodarczą

Warto zwrócić uwagę, że ustawodawca nie wymienia jako przesłanki wprost ogłoszenia upadłości fundacji rodzinnej. Można więc przypuszczać, że chodzi również o przypadki, kiedy takie postępowanie zakończy się w inny sposób.

Wszczęcie przez sąd rejestrowy postępowania o przymusowe rozwiązanie fundacji rodzinnej bez przeprowadzania likwidacji

Przesłanek, które uzasadniają tak drastyczne działania sądu rejestrowego, jest kilka, m.in. niezłożenie sprawozdania finansowego za dwa lata obrotowe z rzędu, umorzenie postępowania upadłościowego ze względu na brak majątku czy też umorzenie postępowania przymuszającego.

Niezależnie od powyższego fundacja rodzinna ulega rozwiązaniu, jeżeli nie została ona zgłoszona do sądu rejestrowego w terminie 6 miesięcy od dnia sporządzenia aktu założycielskiego lub ogłoszenia testamentu, w którym powołuje się do życia fundację rodzinną. Analogiczny skutek wywiera uprawomocnienie się postanowienia sądu rejestrowego o odmowie dokonania wpisu podmiotu do rejestru fundacji rodzinnych. W tych przypadkach dochodzi do rozwiązania fundacji rodzinnej w organizacji, niewpisanej jeszcze do rejestru.

Rozwiązanie a likwidacja fundacji rodzinnej

Zasadniczo rozwiązanie fundacji rodzinnej następuje dopiero po przeprowadzeniu postępowania likwidacyjnego i tym momentem jest wykreślenie podmiotu z rejestru fundacji rodzinnych. Jedynie w przypadku fundacji rodzinnej w organizacji momentem rozwiązania jest dzień zatwierdzenia sprawozdania likwidacyjnego przez zgromadzenie beneficjentów.

Jak wygląda likwidacja fundacji rodzinnej?

Otwarcie likwidacji następuje z chwilą podjęcia stosownej uchwały przez zarząd lub zgromadzenie beneficjentów albo uprawomocnienia się postanowienia sądowego. W czasie likwidacji podmiot zachowuje osobowość prawną, ale działa pod nazwą z dodatkiem „w likwidacji”. Do czasu zakończenia likwidacji nie spełnia się żadnych świadczeń na rzecz beneficjentów, a także nie dokonuje się podziału majątku podmiotu do czasu zaspokojenia wierzycieli.

Zasadniczo likwidatorami fundacji rodzinnej są członkowie zarządu albo osoby wytypowane przez sąd rejestrowy. Dane ich dotyczące, sposób reprezentacji, a także wszelkie zmiany w tym zakresie należy na bieżąco zgłaszać do sądu rejestrowego. Zgłoszenia tego może dokonać każdy z likwidatorów.

Z punktu widzenia obowiązujących przepisów pozycja likwidatorów fundacji rodzinnej jest zbliżona do pozycji członków zarządu. Oznacza to, że są oni uprawnieni do prowadzenia spraw i reprezentacji podmiotu i tych kompetencji nie można ograniczyć ze skutkiem wobec osób trzecich, jedynie wewnętrznie.

Do obowiązków likwidatorów należy przede wszystkim:

• ogłoszenie o likwidacji fundacji rodzinnej w MSiG i wezwanie wierzycieli do zgłaszania roszczeń w miesięcznym terminie; wierzytelności sporne lub niewymagalne składa się do depozytu sądowego,
• sporządzenie bilansu otwarcia likwidacji,
• coroczne sporządzanie sprawozdania finansowego, jeżeli likwidacja trwa dłużej niż rok,
• przeprowadzenie czynności likwidacyjnych, tj.
  • zakończenie bieżącej działalności fundacji rodzinnej,
  • ściągnięcie wierzytelności i spłata zobowiązań,
  • podział majątku pozostałego po zakończeniu likwidacji,
  • sporządzenie sprawozdania likwidacyjnego po zakończeniu likwidacji.

Trzeba pamiętać, że sam status beneficjenta nie daje uprawnienia w majątku polikwidacyjnym. Stosowne postanowienie powinno znaleźć się w statucie fundacji rodzinnej. W przypadku braku osób uprawnionych mienie przypada spadkobiercom fundatora.

Likwidacja fundacji rodzinnej a kwestie podatkowe

Rozwiązanie i likwidację fundacji rodzinnej warto rozpatrzeć też z punktu widzenia podatku dochodowego. Zarówno w przypadku opodatkowania CIT, jak i PIT opodatkowaniu stawką 15% podlega świadczenie lub mienie przekazane przez fundację rodzinną. Stosownie do art. 24q ust. 1a pkt 2 i 3 ustawy o CIT podstawę opodatkowania stanowi wartość świadczenia lub mienia, przy czym przychód pomniejsza się o wartość podatkową mienia wniesionego przez fundatora. Zwolnienie z obowiązku zapłaty PIT zostało przewidziane dla wybranych grup podmiotów, m.in. fundatora.

Likwidacja fundacji rodzinnej – Kancelaria Linke Kulicki

Jeśli szukasz sposobu na zabezpieczenie sukcesji rodzinnego majątku, fundacja rodzinna może okazać się odpowiedzią na Twoje pytania i wątpliwości. Zachęcamy do skorzystania z usług naszego zespołu. Kancelaria Linke Kulicki oferuje pełne wsparcie w zakresie tworzenia, bieżącej obsługi prawnej oraz rozwiązywania i likwidacji fundacji rodzinnych. Skontaktuj się z nami i sprawdź, jak możemy Ci pomóc!